خرید ارزان ادبیات نظری تحقیق آثار اجتماعی عدالت اقتصادی

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
دسته بندی : وورد
نوع فایل : Word (..docx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )
تعداد صفحه : 47 صفحه

قسمتی از متن Word (..docx) :

آثار اجتماعی عدالت اقتصادی 1-4. عدالت اقتصادی از منظر امام علی علیه السلام عدالت اقتصادی؛ یعنی تامین نیاز ها وحقوق مادی انسان ها و بهره مندی یکسان هر یک از افراد جامعه از منابع و امکانات طبیعی و ثروت های موجود در جامعه، چنان چه امام علی علیه السلام در نامه 53 نهج البلاغه به مالک اشتر سفارش می کند که بیت المال را به طور مساوی در سایر نقاط کشور تقسیم نماید تا به این واسطه عدالت اقتصادی در تمام کشور برقرار گردد: «وَ اجْعَلْ لَهُمْ قِسْماً مِنْ بَیْتِ مَالِکِ وَ قِسْماً مِنْ غَلَّاتِ‏ صَوَافِی‏ الْاِسْلَامِ فِی کُلِّ بَلَدٍ فَاِنَّ لِلْاَقْصَى مِنْهُمْ مِثْلَ الَّذِی لِلْاَدْنَى‏: و بخشى از بیت المال و بخشى از درآمد زمین هاى خالصه را در هر شهربه آنان اختصاص ده، که برای دورترین نقاط کشور باید همان قدر تقسیم شود که برای نزدیک ترین نقاط تقسیم می شود.» (نهج البلاغه، نامه53، ص438) عدالت اقتصادی بهمنظور از بین بردن فقر مطلق و ایجاد توازن و تعادل نسبی بین اقشار اجتماعی برقرارمی‏گردد. در جامعه‏ای که عدالت اقتصادی برقرار نباشد، رابطه محسوس میان تلاش افراد و میزان درآمد و رفاه وجود نخواهد داشت و گروهی با دسترسی به موقعیتهای مناسب و بهره‏مندی از امتیازات انحصاری، بخش قابل توجهی از منابع را به خود اختصاص خواهند داد و بدین طریق، فاصله بین اقشار اجتماعی با شتاب روزافزونی بیشتر خواهد شد؛ اما وقتی عدالت اقتصادی برقرار باشد، عامل عمده تعیین‏کننده درآمد و رفاه، تلاش صادقانه و مجدانه افراد خواهد بود و موقعیتها و فرصتهای یکسان در اختیار همه قرار خواهد گرفت تا افراد برحسب میزان تلاش و پشتکار خود، درآمد و رفاه داشته باشند و تفاوت ناشی از این امر، مسئله نامقبولی نخواهد بود. با مراعات عدالت و حقوق ضعفا و محرومان، فقر مطلق در جامعه از بین می رود و کسی بهخاطر عدم رفع نیازهای اساسی اقتصادی آسیب نمی بیند.(دیریاز، 1380ش:152) عدالت اقتصادی، بر زندگی همگان تاثیر اساسی دارد، و صلاح و سامان آن، یا تباهی و نا بسامانی آن به شدّت همه ی عرصه های زندگی را سمت و سو می دهد. عدالت اقتصادی در نگاه امام علی علیه السلام چنان مهم و اساسی تلقّی شده است که آن حضرت حکومت را پذیرفت تا ستم های اقتصادی را برچیند و عدالت اقتصادی را حاکم سازد، چنان چه در خطبه شقشقیه که دلیل پذیرش حکومت را از جانب خود بیان کرده، می فرماید: «اَمَا وَ اَلَّذِی فَلَقَ اَلْحَبَّهَ وَ بَرَاَ اَلنَّسَمَهَ لَوْ لاَ حُضُورُ اَلْحَاضِرِ وَ قِیَامُ اَلْحُجَّهِ بِوُجُودِ اَلنَّاصِرِ وَ مَا اَخَذَ اَللَّهُ عَلَى اَلْعُلَمَاءِ اَلاَّ یُقَارُّوا عَلَى کِظَّهِ ظَالِمٍ وَ لاَ سَغَبِ مَظْلُومٍ لَاَلْقَیْتُ حَبْلَهَا عَلَى غَارِبِهَا وَ لَسَقَیْتُ آخِرَهَا بِکَاْسِ اَوَّلِهَا: سوگند به خدایى که دانه را شکافت و روح را آفرید، اگر گروهى براى‏ یارى من آماده نبود و حجت‏ خداوندى با وجود یاوران بر من تمام نمى‏گشت وپیمان الهى با دانایان درباره عدم تحمل پرخورى ستمکار و گرسنگى ستمدیده ‏نبود، مهار این زمامدارى را به دوشش مى‏انداختم و انجام آن را مانند آغازش ‏با پیاله بى‏اعتنایى سیراب مى‏کردم.» (نهج البلاغه، خطبه3، ص50) تامین عدالت در زمینه اقتصاد و به منظور برآوردن نیازهای مادی انسان در جریان رشد و تعالی، تامین استقلال اقتصادی و نفی هر گونه وابستگی و اسارت اقتصادی، ریشه‏کن کردن فقر و محرومیت، از اهداف حکومت اسلامی است که در قالب قسط و عدل در بعد اقتصادی مورد توجه قرار می‏گیرد. از میان عدالت های سیاسی، اقتصادی و قضایی، عدالت اقتصادی از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد. این مسئله را صاحب نظران نیز تایید و بر روی آن تاکید کرده اند؛ چنان که نویسنده ی کتاب عدالت اجتماعی، در پاسخ به این پرسش که «چه جامعه ای از لحاظ اقتصادی، مطلوب اسلام است» نوشته است: اسلام طرفدار این است که ذخایر زمین و امکانات و مواجب طبیعت در خدمت انسان ها باشد و نهایت ممکن رفاه برای مردم با شرایطی و با روابط خاص به وجود بیاید که مردم و همه ی انسان ها از نعمت های خدا استفاده کنند: «هُوَ الَّذِی جَعَلَ لَکُمُ الْاَرْضَ ذَلُولاً فَامْشُوا فِی مَناکِبِها وَ کُلُوا مِنْ رِزْقِهِ وَ اِلَیْهِ النُّشُورُ (ملک/15): او کسى است که زمین را براى شما رام کرد، بر شانه‏هاى آن راه بروید و از روزی هاى خداوند بخورید و بازگشت و اجتماع همه به سوى اوست!». (هاشمی رفسنجانی، بی تا:11و14) موضوع اقتصاد، و عدالت اقتصادى، و رفاه معیشتى، و تعدیل و تعادل‏ در برخوردارى از امکانات موجود در جامعه، امرى است که در همه شئون زندگى انسان- روحى و جسمى، تربیتى و ادراکى، فردى و اجتماعى، سیاسى و دفاعى، دنیایى و آخرتى- تاثیرى ملموس و غیر قابل انکار دارد. کسانى که جز این مى‏پندارند و تبلیغ مى‏کنند، و مى‏خواهند موضوع برخوردارى برخورداران و محرومیّت محرومان را بى‏اهمیّت یا کم اهمیّت جلوه دهند، در ضدّ جهت انبیا و اوصیا (علیهم السلام) حرکت مى‏کنند. این که در دین اسلام و قرآن کریم، این همه بر امور مالى و عدالت معیشتى- حتّى تساوى در مصرف و بهره‏ ورى‏- و تصحیح روابط داد و ستد، تاکید شده است بی جا نیست، تا جایى که در کنار دعوت به «توحید»، سالم سازى اقتصادى مطرح شده است. (حکیمى، 1380ش: ج2، 201) 2-4. آثار اجتماعی عدالت اقتصادی 1-2-4. کاهش فقر و فاصله طبقاتی بین مردم یک جامعه ازبین بردن فقر و محرومیت، از بهترین دستاوردهای عدالت اقتصادی از دیدگاه حضرت علی علیه السلام است. آن حضرت در دومین روز به دست گرفتن حاکمیت خود، در نخستین خطبه حکومتی اش، عمده ترین محور برنامه های حکومت خود را رفع فقر و محرومیت و اجرای عدالت بیان کرد. بر اساس آموزه ها و منابع دینی، فقر، ویژگی ذاتی انسان نیست که بتوان آن را طبیعی شمرد، بلکه پدیده ای است عارضی مانند دیگر پدیده های اجتماعی که باید ریشه یابی و درمان شود. در اندیشه دینی، فقر درمان شدنی است وباید برطرف شود. (قرضاوی، 1412ق: 34) عدالت اقتصادی باعث می شود که فاصله ژرف میان طبقات و برخورداری های ناحق و محرومیت ها از میان برود و مستضعفان و پابرهنگان که همواره مطمئن ترین و وفادارترین مدافعان انقلابند احساس کنند که به سمت دفع محرومیت، حرکتی جدی و صادقانه انجام می گیرد. (دهقان، شمیم عدالت، ص103) فقر پدیده ای است که پایه های اعتقاد و ایمان آدمی را به لرزه در می آورد و در صورت وجود خلل در آن ها اعتقاد و ایمان را سست می کند یا فرو می ریزد. (دلشادتهرانی، 1390ش: 383) وجود فقر نتیجه عدم توازن در جامعه است. منظور از توازن آن است که در میان اقشار و گروه های مختلف جامعه، شکاف و تفاوت به حدی نرسد که عدّه ای با دست یابی به منابع ثروت بتوانند شکاف درآمدی معناداری را در جامعه نهادینه کنند، به گونه ای که نابرابری نمایانی استمرار یابد. فقر سبب اصلى براى فرو ریختن قِوام اقتصادى جامعه و تعاون مالى و توازن معیشتى اجتماع محسوب مى‏شود، که اسلام با کمال جدّیت و حزم همه مسلمانان را به تعاون و توازن فرا خوانده است، تعاون مالى و توازن‏ اقتصادى‏، سلامت روابط اقتصادى اجتماع و رشد مالى را در مردم به شکلى مناسب تضمین مى‏کنند، و بدین گونه «قوام اجتماعى» در همه عرصه‏ها پدید مى‏آید. نتیجه اجرای عدالت، جامعه منهای فقر است، چنان چه امام علی علیه السلام درباره کوفهمی فرماید: «مَااَصْبَحَ بِالْکُوفَهِ اِلاّ نَاعِما، اِنَّ اَدْنَاهُمْ مَنْزِلَهًلَیَاکُلَ البُرُّ وَ یَجْلِسَ فِی الظِّلِ وَ یَشْرِبَ مِنْ ماءِ الفُراتِ: هیچ کس در کوفه نیست که زندگی او سامانی نیافته باشد، پایین ترین افراد نانگندم می خورند، و خانه دارند، و از بهترین آب آشامیدنی استفاده می کنند.» (مجلسی، 1403ق: ج40، 327) هدف نهایی از عدالت در بعد فقرزدایی، این است که در سایه عدالت، انسان ها بتوانند نیازمندی های یک زندگی مطلوب و حیات معقول را تامین کنند و به بی نیازی برسند، به گونه ای که نیازمند کسی نباشند و در پرتو بی نیازی بتوانند به تقوا و وظایف معنوی خود بپردازند. آقای خوانساری نیز در این زمینه می گوید: اگردر جامعه ستم نشود یک فقیر و محتاج در عالم نماند، زیرا که پریشانی بعضی مردم به اعتبار ظلم و ستم دیگران بر ایشان شده، اگر اموال ایشان که به ظلم گرفته شده به ایشان داده شود توانگر شوند. (خوانساری، 1366ش: ج1، 181) در حقیقت با اجرای عدالت نه تنها نیاز فقرا بلکه نیاز همه انسان ها برطرف می گردد، چنان چه امام صادق علیه السلام می فرماید: «انّ النّاس یستغنون اذا عدل بینهم ...: اگر عدالت در میان مردم به کار افتد، همه بى‏نیاز خواهند شد.» (کلینی، 1407ق: ج3، 568) مراعات عدالت مستلزم ضایع نشدن حقوق است. با اینوصف، تخصیص و توزیع به گونه ای انجام می شود که حقوق همه مراعات شود و حقی از کسیتضییع نگردد، در نتیجه فاصله طبقاتی از میان مردم برداشته می شود. فقر طبقاتی در جامعه نشان دهنده عدم تعادل امور اقتصادی می باشد که راه های سوءاستفاده و انباشت ثروت رابرای عدّه ای فراهم می کند و باعث می شود قسمتی از جامعه ثروتمند شود که این خود نشان از تضیع حقوق دیگری دارد که عدم توجه به آن، به مرور زمان پدیده زشت فقر، فساد و تبعیض را در جامعه افزایش می دهد. (نیکو برش راد، 1386ش: 167) امام علی علیه ا لسلام در حدیثی می فرماید:«اِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ فَرَضَ فِی اَمْوَالِ الْاَغْنِیَاءِ اَقْوَاتَ الْفُقَرَاءِ فَمَا جَاعَ فَقِیرٌ اِلَّا بِمَا مُتِّعَ بِهِ غَنِیٌّ وَ اللَّهُ تَعَالَى سَائِلُهُمْ عَنْ ذَلِکَ: هیچ فقیری گرسنه نماند مگر این که از حق او ثروتمند به نوایی رسید و هیچ ثروت فراوانی ندیدم مگر آن که در کنارش حق ضایع شده ای وجود داشت.» (نهج البلاغه، حکمت328، ص533)