خرید ارزان ادبیات نظری تحقیق عدالت اجتماعی

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
دسته بندی : وورد
نوع فایل : Word (..docx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )
تعداد صفحه : 30 صفحه

قسمتی از متن Word (..docx) :

قلمرو عدالت اجتماعی 1-2. حوزه عدالت اجتماعی عدالت اجتماعی به حوزه خاصی از زندگی اختصاص ندارد و طبق فرمایش نبی اکرم صلی الله علیه و آله «بالعدل‏ قامت‏ السّماوات‏ و الارض: آسمان ها و زمین بر پایه عدالت نهاده شده است.‏» (فیض کاشانی، 1415ق: ج‏5،107) بنیان نظام آفرینش و هم چنین قوانین وتشریعات الهی بر پایه عدل نهاده شده است. براین اساس در همه حوزه های زندگی می بایست اصل عدالت مورد توجه و رعایت قرار گیرد. به همین دلیل عدالت در حوزه های اقتصادی، سیاسی، قضایی، خانوادگی، شخصی، و نسبت به خرد و کلان و دارا و ندار و معتبر و غیرمعتبر مورد تاکید قرار گرفته و از هرگونه بیدادی هشدار و پرهیز داده شده است. 2-2. مصادیق اجرای عدالت اجتماعی 1-2-2. برپایی حق حق و باطل دو مفهوم متضاد و متناقض هستند. بودن یکی برابر با نبودن دیگری است. بر پایی حق یکی از مصداق های عدالت است. امام علی علیه السلام بر پایی حق را عامل عزت مندی و پایداری دین و اصلاح روزگار و دوام حکومت می داند، چنان چه می فرماید: «فَاِذَا اَدَّتْ اَلرَّعِیَّهُ اِلَى اَلْوَالِی حَقَّهُ وَ اَدَّى اَلْوَالِی اِلَیْهَا حَقَّهَا عَزَّ اَلْحَقُّ بَیْنَهُمْ وَ قَامَتْ مَنَاهِجُ اَلدِّینِ وَ اِعْتَدَلَتْ مَعَالِمُ اَلْعَدْلِ وَ جَرَتْ عَلَى اَذْلاَلِهَا اَلسُّنَنُ فَصَلَحَ بِذَلِکَ اَلزَّمَانُ وَ طُمِعَ فِی بَقَاءِ اَلدَّوْلَهِ وَ یَئِسَتْ مَطَامِعُ اَلْاَعْدَاءِ . وَ اِذَا غَلَبَتِ اَلرَّعِیَّهُ وَالِیَهَا اَوْ اَجْحَفَ اَلْوَالِی بِرَعِیَّتِهِ اِخْتَلَفَتْ هُنَالِکَ اَلْکَلِمَهُ وَ ظَهَرَتْ مَعَالِمُ اَلْجَوْرِ وَ کَثُرَ اَلْاِدْغَالُ فِی اَلدِّینِ وَ تُرِکَتْ مَحَاجُّ اَلسُّنَنِ فَعُمِلَ بِالْهَوَى وَ عُطِّلَتِ اَلْاَحْکَامُ... : و آن گاه که مردم حق رهبرى را ادا کنند و زمامدار حق مردم را بپردازد، حق در آن جامعه بین آن ها عزت یابد و راه هاى دین پایدار و نشانه هاى عدالت برقرار و سنت (پیامبر) پایدار گردد، پس روزگار اصلاح شود و مردم در تداوم حکومت امیدوار، و دشمن در آرزوهایش مایوس مى گردد. امّا اگر مردم بر حکومت چیره شوند یا زمامدار بر مردم ستم کند، وحدت کلمه از بینرود، نشانه هاى ستم آشکار و نیرنگ بازى در دین فراوان و راه های روشن سنّتها ترک گردد و از روی هوای نفس عمل شود و اجرای احکام تعطیل شود . . . » (نهج البلاغه، خطبه216، ص333) حق زمامداران پیروی از دستورهای او، و حق مردم هم عدالت و حسن رفتار اوست، و هر کدام از این ها در برابر دیگری لازم است. مراعات حقوق کهدر این سخن حضرت، مراعات طرفینیحقوق مردم و حاکم می باشد، مصداقی از اجرای عدالت است. در مواردی که اشخاص یا گروه هایی بر یکدیگر حقی داشته باشند، مراعات آن، عدالت وعدم مراعات آن، همسان با جور و ستم است. طبق فرمایش حضرت علی علیه السلام، مراعات نکردن حقوق حاکم نمونه ای از عدم رعایت عدالت می باشد،که موجب ظهور علائم و نشانه های ظلم و ستم می شود، و این امری روشن است که با نبودن عدالت ظلم و ستمگری بروز پیدا می کند، فساد و تباهی در دین زیاد می شود، کارها بر پایه هوس ها و تمایلات نفسانی انجام می شود و به احکام شرعی عمل نمی شود. از ابن عباس نقل شده: هنگام بیرون آمدن امام علی علیه السلام براى جنگیدن با مردم بصره، در «ذو قار» بر او وارد شدم دیدم مشغول وصله کردن کفش خویش است، از من پرسید: «قیمت این کفش چند است؟» گفتم: ارزشى ندارد. امام علیه السلام در پاسخ فرمود: «والله لَهِیَ اَحَبُّ اِلیَّ من اِمرتکم، اِلاّ اَن اُقیم حقّاً، اَواَدفع باطلاً؛ به خدا سوگند، همین کفش بى ارزش نزد من از حکومت بر شما محبوب تر است، مگر این که حقى با آن به پا دارم و یاباطلى را دفع نمایم.» (نهج البلاغه، خطبه33، ص76) برپایی حق و زنده نگه داشتن آن برای حضرت علیه السلام از اهمیت زیادی برخوردار بوده است و همواره از کارگزارانش می خواست تا به این امر پایبند باشند و طی نامه ای در این رابطه به ابن عباس می فرماید: «فَلَا یَکُنْ‏ حَظُّکَ‏ فِی وَلَایَتِکَ مَالًا تَسْتَفِیدُهُ وَ لَا غَیْظاً تَشْتَفِیهِ وَ لَکِنْ اِمَاتَهُ بَاطِلٍ وَ اِحْیَاءُ حَقٍّ: بهره تو از حکومت نباید مالی باشد که از آن استفاده کنی و نه غیظ و خشمی که با امر و نهی شفا یابد. بلکه باید هدف تو نابودی باطل و زنده داشتن حق باشد.» (مجلسی، 1403ق: ج40، 328) اجرای عدل و قسط با برپایی حق رابطه دوطرفه دارد، همان طور که ذکر شد برپایی حق مصداقی از عدالت است و با بر قراری حق در سطح جامعه، عدالت اقامه می گردد و از طرف دیگر عدالت خود عامل برپایی حق می باشد که با اجرای آن حق برقرار می شود، چنان چه امام علی علیه السلام می فرماید:«اِنَّ العَدلَ میزانُ اللّه‏ِ سُبحانَهُ الَّذى وَضَعَهُ فِى الخَلقِ وَنَصَبَهُ لاِقامَهِ الحَقِّ فَلا تُخالِفهُ فى میزانِهِ وَلا تُعارِضهُ فى سُلطانِهِ؛به راستى که عدالت ترازوى (معیار) خداى سبحان است که در میان خلق نهاده است و براىبرپاداشتن حق نصب فرموده، پس در ترازوى خداوند با او مخالفت نکن و با حکومتش مقابله ننما.» امام علی علیه السلام برپایی حق و احقاق حقوق مردم را یک رویه ای عادلانه و از وظایف حاکم اسلامی می داند و در این رابطه می فرماید: «الذَّلیلُ عِندى عزیزٌ حَتّى آخُذَ الحَقَّ لَهُ والقَویُّ عِندی ضَعیفٌ حتى آخُذَ الحَقَّ مِنهُ؛ خوار نزد من گران مقدار است تا هنگامى که حق او را بدو برگردانم و نیرومند خوار است تا آن‏گاه که حق را از او باز ستانم.» (نهج البلاغه، خطبه37،ص81) و در حدیث دیگری می فرماید: «لاَ یُعَابُ اَلْمَرْءُ بِتَاْخِیرِ حَقِّهِ اِنَّمَا یُعَابُ مَنْ اَخَذَ مَا لَیْسَ لَهُ: مرد را سرزنش نکنند که چرا حق اش را با تاخیر می گیرد، بلکه سرزنش در آن جاست که آن چه حق اش نیست بگیرد.» (نهج البلاغه، حکمت 166،ص500) با توجه به این کلام حق دیگران را گرفتن، ظلم است و آن از زشت‏ترین صفات پستى است که شخص مرتکب درخور سرزنش است. 2-2-2. برقراری مساوات برقراری مساوات در بهره مندی از واقعیت های گوناگون اقتصادی، سیاسی، علمی و ... یکی دیگر از مصداق های عدالت است، امام علی علیه السلام در نامه ای به اسود بن قطیبه سرلشکر سپاه حلوان می فرماید: «فَلْیَکُنْ اَمْرُ النَّاسِ عِنْدَکَ فِی الْحَقِّ سَوَاءً: پس باید کار مردم در حقّ نزد تو یکسان باشد.» (نهج البلاغه، نامه59، ص449) از نظر امام علیه السلام حاکمان و زمامداران جامعه باید با همه مردم در زمینه های مختلف به طور یکسان برخورد کنند و تبعیضی بین آنان قائل نشوند. برقراری مساوات در بین مردم زمانی پدید می آید که حاکمان خواهش های نفسانی خود را کنترل کرده و از دگرگونی رای و اندیشه خود جلوگیری کنند، حال اگر حاکم نتواند خواهش های نفسانی خود را کنترل نماید، این امر باعث انحراف وی از میانه روی می شو دو در نتیجه او را از اجرای عدالت باز می دارد و نمی تواند با همه مردم به طور یکسان رفتار نماید و تساوی را در میان آنان برقرار کند، چنان چه امام علی علیه السلام در نامه 59 نهج البلاغه می فرماید:«فَاِنَّ الْوَالِیَ اِذَا اخْتَلَفَ هَوَاهُ مَنَعَهُ‏ ذَلِکَ کَثِیراً مِنَ الْعَدْلِ: هرگاه میل و خواست حکمران گوناگون باشد او را از عدالت بسیار باز مى‏دارد.» در کلام دیگری امام علیه السلام در پاسخ به کسانی که در مقابل تقسیم مساوی بیت المال توسط حضرت اعتراض کرده اند می فرماید: «اَ تَاْمُرُونِّی اَنْ اَطْلُبَ اَلنَّصْرَ بِالْجَوْرِ فِیمَنْ وُلِّیتُ عَلَیْهِ وَ اَللَّهِ لاَ اَطُورُ بِهِ مَا سَمَرَ سَمِیرٌ وَ مَا اَمَّ نَجْمٌ فِی اَلسَّمَاءِ نَجْماً وَ لَوْ کَانَ اَلْمَالُ لِی لَسَوَّیْتُ بَیْنَهُمْ فَکَیْفَ وَ اِنَّمَا اَلْمَالُ مَالُ اَللَّهِ: آیا مرا فرمان می دهید تا پیروزی بجویم به ستم کردن درباره آنان که سرپرست ایشانم؟ به خدا که نپذیرم تا جهان سرآید، و تا آن گاه که ستاره ای پی ستاره ای برآید. اگر دارایی از آن من بود، همگان را برابر می داشتم، تا چه رسد که دارایی، ازآن خدا ست.»‏ (نهج البلاغه، خطبه126، ص183) یکی از علل اساسی اعتراض طلحه و زبیر به امام علیه السلام مساله تقسیم بیت المال بود. وقتی امام از آن ها علت ناسازگاری شان را پرسید، گفتند: تو حق ما را در تقسیم بیت المال با غیر ما مساوی قرار دادی. امام در پاسخ فرمودند: این شیوه تقسیم رسول خداصلی الله علیه وآله بود که حکم قرآن نیز همین گونه است و رسول خدا کسانی را که در راه خدا با جان و مال جنگیده بودند در تقسیم بیت المال با دیگران مساوی قرار می داد. (ابن ابی الحدید، 1404ق:42-41) امام علیه السلام در عبارت مذکور سوگند یاد مى‏کند که هرگز دست به تقسیم نابرابر بیت المال نخواهد زد، اگر این مال از آن خود او بود، عدالت اقتضا می کند که آن را به طور برابر میان مردم تقسیم کند، چه رسد به این که این اموال برای خدا و مردم است و می بایست به طور مساوی در میان مردم تقسیم شود. دلیل عمل مذکور این است که مساوات همان عدل و قسطى است که به وسیله آن مى‏توان نفوس را از هر سو براى یارى حقّ گرد آورد، و اراده آن ها را براى مقاومت در برابر دشمن هماهنگ ساخت. اجرای تساوی درتقسیم بیت المال در حکومت امام علی علیه السلام آن قدر برای مردم عرب غیر منتظره بود که حتی ام هانی خواهر امیرالمومنین علیه السلام وقتی متوجه شد که سهم او از بیت المال برابر با سهم کنیز عجمی اش مقرر شده با عصبانیت نزد امام رفت و به او اعتراض کرد و امام نیز پاسخ داد که در قرآن برتری عرب را بر عجم ندیده است. (جعفریان، 1381ش:61) 3-2-2. توجه یکسان به مردم از دیگر مصادیق عدالت، توجه یکسان به مردم حتی در نگاه کردن که امر بسیار حقیری است، می باشد چنان چه امام علی علیه السلام به محمدبن ابی بکر توصیه می کند: «آسِ‏ بَیْنَهُمْ فِیاللَّحْظَهِ وَ النَّظْرَهِ حَتَّى لَا یَطْمَعَ الْعُظَمَاءُ فِی حَیْفِکَ لَهُمْ‏ وَ لَا یَیْاَسَ الضُّعَفَاءُ مِنْ عَدْلِکَ: در نگاهت به طور مساوی رفتار کن تا بزرگان در ستم کاری تو طمع نکنند و ناتوانان از عدالت تو نسبت به خودشان مایوس نشوند.» (نهج البلاغه، نامه27، ص383)