خرید ارزان پروپوزال پژوهشی در فرهنگ و هنر اقوام صابئین در خوزستان

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
دسته بندی : وورد
نوع فایل : Word (..docx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )
تعداد صفحه : 12 صفحه

قسمتی از متن Word (..docx) :

5ـ بیان مساله( تشریح ابعاد، حدود مساله، معرفی دقیق مساله، بیان جنبه های مجهول و مبهم و متغیرهای مربوط به پرسش های تحقیق، منظور تحقیق)   « صـابئی » از ریشـه « صَبَاَ » به معنای « طلع »، « خرج » و « برز » می باشد. جوهری در الصحاح نوشته است : « صبات. .. هنگامی که برای آنان ظـاهر شـد. صبا ناب البعیر : دندان نیش شتر ظاهر شد و صبات ثنیه غلام : دنـدان پسـرآشکار شد »( جوهری، بی تا، ج2، ص67 ). ابن منظور نیز می نویسد : « صـَبَاَ عـلیهم یَصـْبَاُ صَبْاً و صُبُوءاً و اَصْباَ کلاهما : طَلَعَ علیهم »( ابـن منظور، 1404ق، ج1، ص108) از صابئین در قرآن کریم چند بار به صراحت نام برده شده است و بر موحد بودن صابئین تاکید شده است( بقره : 62 ؛ مائده : 69 ؛ حج : 17 ؛ انعام : 85 ؛ ). درباره مفهوم و ماهیت اقوام صابئین سخن بسیار گفته شده است و محققان از گذشته تا به امروز در این باره نظرات بسیار و گاه متفاوتی داده اند ؛ برخی آنان را از پیروان حضرت نوح دانسته اند( ابن منظور، 1404ق، ج1، ص108 ؛ راغب اصفهانی ، 1412ق، ص475) ؛ و بعضی آنان را منحرفان از طریقت حق شمرده اند( شهرستانی، 1414ق، ج2، ص307) ؛ و به نظر برخی دیگر آن ها ماندائی ها یا صبه، فرقه یهودی و مسیحی بین النهرین یعنی مسیحیان پیرو یحیی معمد هستند( دهـخدا ، 1377 ، ذیل مـاده صابئین) ؛ و برخی مورخان پا را فرا تر گذاشته و گفته اند که آنان نه یهودی اند، نه مسیحی و نه دینی دارند( طـبری، 1412ق، ج1، ص 253 ). اما بسیاری از محققان و پژوهشگران با استناد به نص صریح قرآن کریم و منابع گوناگون شفاهی و مکتوب تاریخی صابئین را اهل کتاب و یکتاپرست معرفی نموده اند( ابن العبری، 1992م، ص1 ؛ یعقوبی، بی تا، ج1، ص 147 ؛ طوسی، بی تا، ج1، ص283 ؛ ابوالفتوح رازی، 1408ق، ج1، ص 315 ؛ سیوطی، 1404ق، ج1، ص 75 ؛ طباطبایی، 1417ق، ج14، ص 358 ). به هر روی تعیین دقیق ماهیت دینی و اعتقادی صابئین کار ساده ای نیست و مطابق با آنچه محققان کهنه کار در این باره گفته اند پژوهش تک بعدی در آثار و احوال این قوم ممکن است ناقص باشد و به نتیجه مشخصی ختم نشود چراکه این قوم گروهی دینی زنده و رازدارند و بـه آسانی از بـاورهایشان پرده برنمی دارند و به سادگی درباره آیین هایشان سخن نمی گویند( حزبایی زاده، 1390 ش، 32) ؛ و در این تحقیق بنا براین نیست که وارد مبحث حقیقت دینی و مذهبی قوم صابئین شویم و آنچه اهمیت دارد این است که این قوم با ویژگی های مختلف دینی و فرهنگی با سابقه کهن تاریخی وجود دارند و از جنبه های مختلف قابل بررسی هستند. به هر صورت صابئین مندایی قومی هستند اصالتا سامی که حدود دو هزار سال پیش، از اورشلیم به بین النهرین کوچیدند و امروزه عمدتا در عراق و بخش کوچکتری هم در ایـران ساکن هستند. منداییان در کناره های رودخانه های دجله، فرات و کارون زندگی می کنند. جمعیت آن ها را 70 هزار نفر در عراق و 25 هزار نفر در ایران برآورد می کنند( فروزنده، 1379 ش، 8 ). قریب 75000 نفر تا سال 2002 در عراق زندگی می کردند که پس از جنگ میان آمریکا و عراق بیشتر آنها به اردن و سوریه و نیز کشورهای غربی کوچ کردند. زبان قومی - دینی صابئین مندایی، گویشی از زبان آرامی است. آن ها کتاب های دینی متعددی دارند که مهم ترینشان عبارتند از : « گنزاریا » یا گنج بزرگ که وحی الهی به حضرت آدم تلقی می شود، و کتاب « ادراشادیهیا »( تعالیم یحیی) که حاوی مواعظ حضرت یحیی است( رصافیان، 1385 ش، 57 ). با پیروزی انقلاب اسلامی ایران و در زمان تدوین قانون اساسی، صابئین جنوب ایران ضمن ارسال یک نسخه از کتاب مذهبی خود به شخصیتهای مذهبی و افراد ذیصلاح، خواستار آن شدند که در قانون اساسی همردیف ادیان رسمی قرار داده شوند، که به علت نداشتن دلایل مکفی نتوانستند واضعان قانون را در این خصوص متقاعد سازند. ولی اخیرا رهبر معظم انقلاب آیت الله خامنه ای دام بقائه، آنها را اهل کتاب معرفی فرمودند( عبد الموله، 1374 ش، 5 ). عقاید صابئیها مانند یهود است. به خدا، خلقت، معاد، نبوت، شیطان، بهشت، جهنم و عالم برزخ معتقدند. آنها سیارات هفتگانه را نگهبان هفت اقلیم می دانند و ستارهء جدی قبله آنها است، به پیامبری حضرت آدم، نوح، ابراهیم، موسی و در آخر به یحیی بن زکریا ایمان دارند( همان، 6 ). صابئین در تکامل و رشد فرهنگ در دنیای اسلام نقش برجسته ای ایفا کرده و از میان آنها دانشمند، ریاضیدان، شاعر، نـویسنده، منجم و سـتاره شناس، منطق دان، فیلسوف و مورخین بزرگی برخاسته که یکی از معروفترین این افراد ثابت بن قره حرانی 21 است. همچنین در سدهء چهارم هجری در روزگار سلطنت دیالمه و آل بویه، صابئین نقش موثری در سیاست دنیای اسلام بر عهده داشته اند. در این بـاره مـی توان به عنوان نمونه از ابواسحاق صابئی، نویسنده و مورخ معروف نام برد که به سال 943 هجری به سرپرستی دیوان رسائل یعنی منشیان و نویسندگان امپراتوری اسلامی در بـغداد بـرگزیده شد( یاحسینی، 1368 ش، 52 ). قوم صابئین آداب و رسوم مذهبی مخصوصی دارد، همانطور که فرهنگ قومی و اجتماعی ویژه ای نیز دارند و از نظر هنر نیز مصداق های مختلفی در میان آنان قابل بررسی است. و آنچه از نقطه نظر پژوهشی برای ما اهمیت دارد مظاهر مختلف فرهنگی و هنری این قوم است که می توان به شکل های مختلف به آن پرداخت. مهم ترین مظهر فرهنگی صابئین کتاب آن هاست. مهم ترین کتاب مقدس صابئین « کنزه ربه »( به فارسی : گنزا ربّا) است. این کـتاب از بـخش هایی گاه مـتناقض تشکیل می شود. کنزه ربّه به احتمال زیاد در حد فاصل دوره ساسانیان یا فتح اسلامی تدوین شده است( همان، 33 ). آیین و رسوم صابئین به دلیل مشابهت با برخی رسوم دیگر گاه مقدماتی برای اتهام آنان به شرک و ستاره پرستی فراهم کرده است حال آنکه با تعمیق در رفتار آنان و با بررسی دقیق تر شاید بتوان جنبه های حقیقی این موضوع را مشخص کرد، همانگونه که برخی محققان ستاره پرستی صابئان را تهمت محض دانسته اند( همان، 34 ). و در برخی موارد آیین صابئین شباهت هایی با آیین دیگر اقوام دارد که قابل بررسی و مقایسه است مانند آیین صابئین و زرتشتیان. همچنین شرح و توصیف آیین ها و پوشاک مخصوص مراسم دینی صابئین از دیگر مظاهر آداب و رسوم صابئین است که شایسته پژوهش و تحقیق است. اوضاع زندگی اجتماعی این قوم از جمله مواردی است که مظاهر بسیاری دارد و شامل تشکیل خانواده، بارداری، تولد، غسل و پاکیزگی، تربیت کودکان و کـار و فـعالیت آنان می شود. به عنوان نمونه صابئین برای دوره زایمان و روزهای پس از آن مراسم و آیین های دقیق و گسترده ای دارند و همه حـول مـحور پاکـیزگی و ناپاکی تمرکز یافته اند( همان، 34 ). و اینکه آنان به خوردنی های حلال و حرام اهمیت می دهند و کشتن گاو و گاومیش را جـنایت مـی دانند. قدسیت این حیوانات به ویژه گاو نر مـصرف گوشت آن ها را به طور مطلق مـمنوع مـی سازد. و به نظر آنان این حـیوانات بـرای شخم زدن، کشیدن و تولید شیر آفریده شده اند، نه این که خورده شوند( همان، 34) ؛ و در عوض به طبیعت و زندگی طبیعی عشق می ورزند. هنر و کار صابئین به هم گره خورده است به نحوی که عمده هنر صابئین بخشی از کار و حرفه آنان را شکل می دهد و در راس آن زرگری و مینا گری است که مهم ترین حرفه نیاکانی آنان است. همچنین ازدواج در جامعه صابئین اهمیت دارد و مقوله های آفرینش، ستاره شناسی و جشن ها به عنوان مقوله هایی عام از فرهنگ این مردم قابل بررسی است همان گونه که خوراک های آیینی، طرز تهیه، اوراد و ادعیه وابسته به آن نیز جزئی از این فرهنگ به شمار می آید. زبان صابئین به عنوان زبانی خالص از جمله مظاهر فرهنگی منحصر به فرد در میان زبان های اقوام مختلف جهان است که از این نظر شایسته توجه ویژه است( یا حسینی، 1368 ش، 52 ). رودلف ماتسوخ بر این باور است که خط مندائی مستقیما از خط آرامی اشتقاق یافته، آسان ترین و کامل ترین خطوط سامی است. زبان سامی از زبان های قدیمی خوزستان به شمار می آید ؛ زیرا بعد از زبان انزایی یا شوشی که به عقیده ی “ دمرگان “ در سه هزار سال پیش از میلاد متروک شده، رواج یافت( عباسی، 1390 ش، 25 ). جایگاه صابئین و یحیای نبی در شعر و ادب فارسی جایگاه برجسته ای است به نحوی که شاعران پارسی سرای بزرگی به صابئین به طور مستقیم یا غیر مستقیم اشاره نموده اند. شاعرانی مانند مولوی، خیام، ابیوردی، قاآنی، خاقانی، ناصر خسرو، ملک الشعرای بهار و. .. از آن جمله هستند( همان، 20 ). این تحقیق در پی آن است تا با بررسی دقیق و همه جانبه آیین دینی و مظاهر فرهنگی و مذهبی صابئین به برخی از نقاط تاریک و یا مبهم زندگی آنان بپردازد و در ضمن آن به سوالاتی در این زمینه پاسخ دهد. در بسیاری از کتب و آثار پژوهشگران با نگاهی سطحی به برخی از آیین و رسوم این قوم پرداخته شده است و گاهی آنان ستاره پرست و گاهی مشرک خوانده شده اند حال آنکه اگر نگاهی دقیق تر به فرهنگ و هنر صابئین داشته باشیم شاید مشخص شود که فلسفه اصلی و واقعی اعتقادات آن ها در سایه عادات و رسوم آن ها چه بوده است؟ اعیاد صابئین و مراسم مختلف آنان در باب ازدواج و مانند آن چه ریشه هایی دارد و چه رابطه ای با عقاید دینی صابئین دارد؟ اهتمام ورزیدن صابئه به آب و مُغتسله نامیده شدن ایشان توسط مسلمانان و مشتق دانستن صابئه از “ صبا “ به عنوان واژه ی آرامی و به معنای درآب فرورفتن، می تواند نشان از جدایی ناپذیری آب و مندائیان باشد. حال باید دید چنین آیینی چگونه در شکل گیری هویت و نیز فرهنگ صابئین تاثیر گذار است؟ و ریشه تاریخی و اعتقادی آن در کجاست؟ صابئین با ایرانیان و زرتشت ارتباط های عمیقی داشته و دارند و بنابراین این سوال پیش خواهد آمد که چه وجه تشابهی میان فرهنگ آنان با یکدیگر وجود دارد و مهمترین مصداق های این شباهت در چه مسئله ای است؟ از آنجا که به صابئین در قرآن کریم به صراحت اشاره شده است لزوما اقوال مفسرین بسیاری درباره آن ها به ثبت رسیده است. با بررسی این اقول مفسرین و تطبیق آن ها با یکدیگر چه واقعیاتی می توان کشف کرد که جنبه هایی از هنر و فرهنگ این قوم را نشان دهد؟ صابئین در طول تاریخ بویژه در دوره عباسیان در دربار و نیز نزد حکومت ها جایگاهی داشتند و بدون تردید باید دید چه جایگاهی در فرهنگ اسلامی و نقل و انتقال آن داشته اند؟   1ـ تحقیق بنیادی پژوهشی است که به کشف ماهیت اشیا، پدیده ها و روابط بین متغییرها، اصول، قوانین و ساخت یا آزمایش تئوری ها و نظریه ها می پردازد و به توسعه ی مرزهای دانش رشته ی علمی کمک می نماید. 2ـ تحقیق نظری : نوعی پژوهش بنیادی است و از روشهای استدلال و تحلیل عقلانی استفاده می کند و بر پایه ی مطالعات کتابخانه ای انجام می شود. 3ـ تحقیق کاربردی : پژوهشی است که با استفاده از نتایج تحقیقات بنیادی به منظور بهبود و به کمال رساندن رفتارها، روش ها، ابزارها، وسایل، تولیدات، ساختارها و الگوهای مورد استفاده ی جوامع انسانی انجام می شود. تحقیق عملی : پژوهشی است که با استفاده از نتایج تحقیقات بنیادی و با هدف رفع مسائل و مشکلات جوامع انسانی انجام می شود. سوابق مربوط( بیان مختصر سابقه ی تحقیقات انجام شده درباره ی موضوع و نتایج به دست آمده در داخل و خارج از کشور نظرهای علمی موجود درباره ی موضوع تحقیق)  درباب فرهنگ و هنر صابئین پژوهش های ویژه و مخصوصی در دست نیست. برخی تنها به جنبه هایی از اعتقاد و چیستی صابئین پرداخته اند و برخی از محققان درباره جنبه های کلی و همه جانبه صابئین به صورت کلی توجه نمودند. مـسلمانان در کتابهای خود از صابئین و آئین آنها به تفصیل سخن رانده اند. از جمله می توان از این بزرگان نام برد : عبدالکریم شهرستانی در الملل و النحل، قفطی در تاریخ الحکما، مسعودی در مروج الذهب و تاریخ مسعودی، طبری در تاریخ خود ابوالفرج رازی، امام فـخر رازی و. .. در غـرب ظاهرا نـخستین کسی که دربارهء صابئین گزارش داده است پیترو دلاواله سیاح و جهانگرد ایتالیایی عهد صفوی بوده پیترو دلاواله که بـه سال 1261 میلادی به ایران آمده بود در سفرنامه ای که در سال 8561 در ایتالیا مـنتشر کـرد، شرحی دربـارهء صابئین ایران داده است. مطالعه دربارهء صابئین به صورت جدی و با روش و متد علمی از اواسط قرن نوزدهم آغاز شده و در اوایـل قـرن حاضر به اوج خود رسید. از محققین و مستشرقینی که به طور جدی و پیگیر در ایـن بـاره تـحقیقاتی کرده و نگاشته اند می توان از این افراد نام برد : خانم پروفسور لیدی در اور انگلیسی، پروفسور رودلف ماتسوخ آلمانی، پرفسور نولدکهء آلمـانی، خولسون، لیدز بارسکی، استاد محیط طباطبائی و مدرس چهاردهی می باشند . با وجود پیشینهء تاریخی این قوم در فرهنگ اسلامی و تحقیقات مفصل غربی ها بجز کوششهای پراکنده و ناقص، در ایران کتاب جامع و مانعی که اطلاعات مفصل و کاملی دربارهء دین، تـاریخ و آئیـن صابئین به ما بدهد، وجود نداشته و سخت جای آن خالی است. این جای خالی اخیرا تا حدودی با انتشار کتاب قوم از یاد رفته نوشتهء آقای سلیم برنجی رفع گردید. سلیم برنجی خود یکی از پیـروان دیـن صابئی است و با تدوین این کتاب تلاش کرده تا شناختی اجمالی و مختصر از تاریخ، زبان، خط، آداب و رسوم، دعاها و عقاید مندائیان به خوانندهء فارسی زبان ارائه دهد.