صفحه محصول - مبانی نظری و ادبیات تحقیق خشکسالی

قسمتی از متن:

تعریف و مفهوم خشکسالی

خشکسالی، علت اصلی کاهش یا تغییرات سالانه محصولات کشاورزی در سراسر جهان است. تنوع معانی خشکسالی منحصر به علوم مختلف نمی­باشد بلکه در رابطه با مکان های ویژه این واژه ارزش معنایی خاص به خود می­گیرد. برای مثال در نظر گرفتن مقدار مطلقی مانند میانگین بارش سالانه 300 میلی متر به عنوان آستانه رخداد خشکسالی در همه مکان­ها قابل اعمال نیست، چرا که مکان­های بسیاری در قلمرو آب وهوایی گوناگون یافت می­شوند که میانگین آن­ها بیش از 500 میلی­متراست. ولی در عین حال در برخی سال­ها می­توانند سال­های خشکی را تجربه کنند. در برخی مکان­ها نیز با درنظرگرفتن ارزش مذکور می­بایست همه آن مناطق در همه سال­ها دارای خشکسالی باشند، در حالی که چنین امری امکان پذیرنیست و تعریف این واژه نمی­تواند از ارزش مطلقی برخوردار باشد بلکه این آستانه بر اساس شرایط محلی و هدف مطالعه تعیین می­شود. به طور کلی مسایل مذکور موجب شده است تا تعریفی جامع که در برگیرنده همه جوانب این پدیده باشد ارایه نگردد.

خشکی با خشکسالی وکم آبی تفاوت دارد، اما خشکسالی، هم شرایط و اثرهای خشکی و هم مسئله کم آبی را حادتر می­سازد. خشکی در واقع همان خشکی آب و هواست، صحبت از نبود یا کمبود بارندگی به طور عمومی و حاکم بودن شرایط آب وهوایی خشک در آن منطقه در طول سالیان دراز مدت می باشد، اما خشکسالی، انحراف از شرایط متوسط یا عادی در زمینه بارش و نیز آب را بیان می­کند(کردوانی).

یوجویچ[1] ( 1967 ) اظهار داشت که فقدان یک تعریف مختصر و مشخص از خشکسالی یکی از موانع اصلی بررسی موثر این پدیده است. بدلیل متغیرهای مختلفی که به صورت مستقیم و یا غیر مستقیم در رخداد خشکسالی دخالت دارند،تعریف این واژه مشکل است و به همین دلیل تاکنون تعریف جامع و کاملی از خشکسالی عنوان نگردیده است. بررسی­های ویلهایت و گلانتز [2](1985) نشان داد که تا اوایل دهه 1980 بیش از 150 تعریف مختلف از خشکسالی در جهان وجودداشته است.

هاچکی(1959) خشکسالی را دوره­ای با هوای نامعمول خشک که به حد کافی با فقدان یا کمی آب به علت تعادل هیدرولوژیک روبروست تعریف میکند. بران و رادیر (1985) در گزارش سازمان هواشناسی جهان کاهش در مقدار بارندگی را کافی ندانسته وخشکسالی به عنوان یک رخداد مستمر و ناحیه ای با عدم دسترسی به آب طبیعی زیرزمینی می باشد. سابرامانیام (1967) هر یک از این متغیرها را از یکدیگر تفکیک نموده و تعریفی را ارایه می­نماید. به نظر وی خشکسالی هواشناسی یک حالت بدون بارندگی برای دوره­گسترده­ای است که درآن می­بایست بارندگی براساس موقعیت و فصل اخذ شود، درحالی که کشاورزان آن را به عنوان کمبود آب برای محصول خود در نظر می­گیرند، هیدرولوژیست­ها خشکسالی را به عنوان دوره­ای که با­ کم­شدن جریان­های­ سطحی وتهی­شدن مخازن آب زیرزمینی همراه است تلقی می­کنند. اقتصاددانان خشکسالی را به عنوان دوره­ای که اقتصاد ناحیه را تحت تاثیر قرار می­دهد تلقی می­کنند(فرج زاده اصل،1374).