مبانی نظری انگیزش و پیشرفت تحصیلی

قسمتی از متن:

تعریف انگیزه و انگیزش
اصطلاح انگیزش را می¬توان به عنوان عامل نیرو دهنده، هدایت کننده و نگهدارنده رفتار تعریف کرد (سیفرت ، 1992 به نقل از سیف 1386) گفته است. انگیزش یک تمایل یا گرایش به عمل کردن به طریق خاصی است. او هم چنین انگیزه را به صورت نیاز یا خواست ویژ¬ه¬ای که انگیزش را موجب می¬شود تعریف کرده است (لفرانسوا ، 1997؛ طاهری 1389) انگیزه را علت و دلیل رفتار می¬داند. انگیزه و انگیزش غالباً به صورت مترادف به کار می¬روند. با این حال می¬توان انگیزه را دقیق¬تر از انگیزش دانست، به این صورت که انگیزش را عامل کلی رفتار اما انگیزه را علت اختصاص یک رفتار خاص به حساب آورد (روسل ، 1971 ؛سیف، 1286).
اکثر متخصصان، انگیزش را به عنوان وضعیت یا عامل برانگیزاننده (نیرودهنده)، هدایت کننده و نگهدارنده رفتار تعریف کرده¬¬اند 0بال ، 73؛ پنتریج و شانک 1996؛ وولفولک ، 2004؛ ایگن و کارچک ،2001 ؛ سیف، 1386).
مورفی (1974) مفهوم انگیزش را گرایش موجود زنده به ارائه فعالیت منظم می¬داند که از پایین¬ترین سطح خواب تا بالاترین سطح بیداری و فعالیت موجود زنده تغییر می¬یابد، به طوری که نتیجه رفتار و نوع تحریک به طور متناوب بر ارگانیزم اثر می¬گذارد. یانگ (1961) انگیزش را فرایند فعال کردن رفتار، حفظ فعالیت و هدایت الگوی رفتار تلقی می¬کند.
آلپورت (1970) انگیزه را وضعیت درونی ارگانیزم تلقی می¬کند که رفتار و تفکر فرد ناشی از آن است. با توجه به تعاریف مذکور می¬توان مفهوم انگیزه و انگیزش را چنین تعریف کرد: انگیزه گرایش ویژه با گرایش رفتار نسبتاً ثابت زمانی است که به موقعیت بستگی ندارد مانند انگیزش پیشرفت و انگیزه پیوندجویی، انگیزش، مجموع متغیرهای پیچیده ارگانیزمی و محیطی است که کنش آنها به فعالیت عمومی و جهت¬دار احساس و رفتار منجر می¬شود. (به نقل از خداپناهی، 1381).
انگیزش درونی و بیرونی
نظریه پردازان و محققان، انگیزش انسان را به دو نوع انگیزش کلی، انگیزش درونی و انگیزش بیرونی طبقه¬بندی می¬کنند. انگیزشی که بدون پاداش آشکار باشد، انگیزش درونی می¬نامند در انگیزش درونی، فرد بطور درونی برانگیخته می¬شود و فعالیت¬هایی که انجام می¬دهد بطور درونی پاداش برانگیز می¬باشد انگیزش درونی نوعی تمایل طبیعی برای جستجو و غلبه بر چالش¬هاست که به موجب آن افراد، علایق خود را دنبال نموده و توانایی خود را تمرین می¬کنند. برای ارائه تعریف بهتری از انگیزه درونی دو جنبه کلیدی یا دو هدف عمده وجود دارد.
انگیزش دورنی علاوه بر عوامل مربوط به مسئولیت¬پذیری شخصی، جنبه¬هایی از شایستگی را نیز در بر می¬گیرد.
این جنبه¬های شایستگی شامل مواردی از قبیل: داشتن توانایی برای یادگیری در کلاس، توانایی شروع و اتمام سریع کار و توانایی استفاده از فنون کمک دهنده بر یادگیری است. در انگیزش درونی، فرد خود را برای انجام دادن کاری، توانمند احساس کرده و نسبت به خودش باور دارد که می¬توان آن کار را نظم و کنترل ببخشد. در انگیزش درونی، هدف، لذت بردن از خود فعالیت است، نه رسیدن به پاداش و تقویت (کرونو و رارکمپر ، 1985).
برعکس انگیزش درونی، در انگیزش بیرونی، فرد از بیرون برانگیخته می¬شود. در واقع افراد تا حد زیادی بر اثر نتایج تقویتی رفتار خود با یک مدل مشاهده در گذشته برانگیخته می¬شوند.
وولفونک (2004) معتقد است زمانی که افراد به منظور گرفتن نمره، اجتناب از تنبیه، خوشحال کردن معلم یا به هر دلیل دیگری کاری را انجام می¬دهند. انگیزش بیرونی را تجربه می¬کنند. در انگیزش بیرونی افراد واقعاً به خود فعالیت علاقه¬مند نیستند، بلکه به چیزی که عایدشان می¬شود توجه می¬کنند.