صفحه محصول - پروتکل درمانی مهارت های هوش هیجانی همراه با تمرین های فوق العاده

پروتکل درمانی مهارت های هوش هیجانی همراه با تمرین های فوق العاده (docx) 51 صفحه

دسته بندی : تحقیق

نوع فایل : Word (.docx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )

تعداد صفحات: 51 صفحه

قسمتی از متن Word (.docx) :

20713701061720 دانشکده پرستاری و مامایی مشهد 00 دانشکده پرستاری و مامایی مشهد بررسی تاثیر برنامه آموزشی مهارت‌های هوش هیجانی بر استرس تحصیلی دختران دبیرستانی پایان نامه جهت دریافت درجه کارشناسی ارشد آموزش پرستاری گرایش بهداشت جامعه استاد راهنما سرکارخانم زهرا امامی مقدم اساتید مشاور جناب آقای حمیدرضا بهنام وشانی جناب آقای دکتر سید امیر امین یزدی ارائه دهنده ملیحه داودی اسفندماه 1391 روش گردآوری داده‌ها پس از کسب موافقت از کمیته اخلاق دانشگاه ، پژوهشگر با دریافت معرفی‌نامه از دانشکده پرستاری و مامایی و ارائه آن به اداره آموزش و پرورش کل استان خراسان رضوی، اقدام به جمع آوری اطلاعات نمود. سپس چهت بررسی و تایید پرسشنامه و پژوهش، به پژوهشکده آموزش و پرورش مشهد مراجعه شد و پس از دریافت تاییدیه جهت اجرای کار از آموزش و پرورش، معرفی نامه جهت ارائه به ادارات آموزش و پرورش انتخاب شده، دریافت گردید. جهت نمونه‌گیری ابتدا از هر طبقه نابرخوردارٰ برخوردار و نیمه برخوردار آموزش و پرورش یک ناحیه به شیوه تصادفی ساده انتخاب شد. ناحیه 1 از طبقه نابرخوردارٰ ناحیه 3 از طبقه نیمه برخوردار و ناحیه 4 از طبقه برخوردار. سژس از هر ناحیه مجددا به روش تصادفی ساده 2 دبیرستان دولتی دخترانه انتخاب و پس از کسب مجوز جهت اقدام به نمونه‌گیری به دبیرستانهای مربوطه مراجعه شد. تعداد مدارس انتخاب شده بطور کلی 6 دبیرستان – 3 دبیرستان برای گروه مدخله و 3 دبیرستان گروه کنترل- بودند که یک نوبته ( شیفت صبح) دایر می‌شدند. پس از مراجعه به دبیرستانهاٰ از بین هر پایه تحصیلی در هر مدرسه، یک کلاس به روش تصادفی ساده انتخاب شد. بعد از هماهنگی با دبیران و در حضور آنان- جهت حفظ نظم- و پس از بیان توضیحات لازم در رابطه با پژوهش و نحوه تکمیل پرسشنامه‌ها به دانش‌آموزان، پرسشنامه‌ها بین دانش‌آموزان پایه اول، دوم و سوم دبیرستان ( شیفت صبح ) توزیع شد. مدت زمان تکمیل پرسشنامه 25 - 20 دقیقه ( براساس مطالعات قبلی) بود. در بخش توضیحات و نحوه پاسخدهی به پرسشنامه از دانش‌آموزان خواسته شد نام و نام‌خانوادگی خود را یادداشت نمایند و در صورتی که دانش‌آموزی تمایل به درج نام و نام‌خانوادگی خود نداشت از وی خواسته شد که نام مستعاری برای خود انتخاب و آن را بر روی برگه بنویسد. از دبیران خواسته شد در صورت به پایان رسیدن زمان و یا تکمیل پرسشنامه در محدوده زمانی تعیین شده، پرسشنامه‌ها را جمع‌آوری نمایند. حین تکمیل پرسشنامه پژوهشگر در کلاس‌ها حضور یافته و به سوالات و ابهامات دانش‌آموزان به صورت گروهی پاسخ داد. پس از جمع‌آوری و بررسی پرسشنامه‌ها، افرادی که واجد معیار ورود به پژوهش بودند، به عنوان واحد پژوهش انتخاب گردیدند. برای افراد گروه مداخله، جلسه توجیهی به مدت یک ساعت در مدرسه و در ساعت غیر درسی برگزار شده و در پایان فرم رضایت آگاهانه، جهت اخذ رضایت از دانش‌آموز در اختیار شرکت‌کنندگان قرار داده شد. همچنین فرم رضایت و توضیحات لازم در خصوص مطالعه، هدف، نحوه اجرا و تاثیرات احتمالی آن بصورت کتبی جهت اخذ رضایت از والدین، به دانش‌آموزان تحویل داده شد. مهلتی4 روزه ( پنجشنبه تا یکشنبه) برای اعلام رضایت به آنان داده شد. شماره تلفن تماسی نیز جهت کسب اطلاعات از پژوهشگر در اختیار دانش‌آموزان و والدینشان قرار گرفت. پیش از برگزاری جلسات آموزشی، از مشاوره مدرسه و مربی پرورشی خواسته شد جهت برگزاری و آموزش مهارتهای هوش هیجانی، با پژوهشگر همکاری نمایند. سپس ضمن تشکیل 2 جلسه(2 ساعته)‌ سه نفره ( پژوهشگر، مشاوره مدرسه و مربی پرورشی)، در دفتر مشاور یکی از مدارس و در روزی معین، محتوای آموزشی مورد بررسی و بازبینی قرار گرفته و در محتوای آموزشی به تأیید مشاوره روانشناس مطالعه رسید. در این جلسه ابهامات مطرح شده جهت تدریس مهارت‌ها و شیوه برگزاری و اداره جلسات مورد بررسی قرار گرفت تا بدین وسیله نحوه آموزش محتوا، در هر سه کلاس یکسان باشد و هر کدام از افراد پژوهشگر، معلم پرورشی و مشاور مدرسه مسئولیت تدریس مهارتهای هوش هیجانی را در یک دبیرستان انتخاب شده برعهده گرفتند. سه روز پس از دریافت رضایتنامه‌ها ( پنجشنبه ) از آزمودنی‌های گروه مداخله، جلسات آموزشی به مدت 6 جلسه 90 دقیقه‌ای – هفته‌ای دو جلسه - در ساعات غیر درسی ساعت 30/9 تا 8 و 10 تا 11:30 دقیقه صبح روزهای پنجشنبه ، در یکی از کلاس‌های آموزشگاه بصورت گروهی و به شیوه سخنرانی ، پرسش و پاسخ و بحث گروهی و ایفای نقش برگزار شد. در هر جلسه محتوای آموزشی که توسط پژوهشگر تدوین و به تأیید مشاوره روانشناس رسیده بود، اجرا گردید. وسایل کمک آموزشی شامل تخته وایت‌برد، تخته سیاه و ماژیک ، استفاده از تصاویر مرتبط برای شناسایی حالات هیجانی بودند. برنامه آموزشی مهارت‌های هوش هیجانی براساس الگوی هوش هیجانی مایر و سالووی تدوین شده بود. در پایان هر جلسه آموزشی، مباحت تدریس شده به همراه تمرینات متناسب با موضوع در اختیار دانش‌آموزان قرار گرفت و از آنها خواسته شد جلسه آینده، تمرینات انجام شده را با خود به همراه آورده و در کلاس با میل و انتخاب خود قرائت نمایند و سپس مورد تجزیه و تحلیل و بحث گروهی از سوی سایر دانش‌آموزان قرار می‌گرفت. جلسه آموزشی بدین قرار بودند: جلسه اول: شناسایی حالات هیجانی: هوش هيجاني با شناسایی احساسات شروع مي‌گردد . هرکس باید احساس و هیجان خود را بشناسد و بر آن نامی بگذارد. جلسه دوم: درک هیجانی در خود و دیگران ؛ توانایی درک هیجانهای پیچیده و آگاهی از علل آنها و چگونگی تغییر هیجان‌ها از یک حالت به حالت دیگر را درک هیجان‌های می‌نامند. جلسه سوم و چهارم : مدیریت هیجانی در خود و دیگران؛ مدیریت هیجان‌ها، توانایی کنترل و اداره کردن هیجان‌ها در خود و دیگران است جلسه پنجم: آموزش نحوه بکارگیری و استفاده از هیجانات؛ کاربرد هیجان‌ها، توانایی استفاده از هیجان‌ها در کمک به کسب نتایج مطلوب و استفاده از فرصت‌هاس . فرد باید بتواند هیجانات خود را برای تسهیل فعالیت‌های شناختی مانند تفکر و مسأله گشایی، مهار نماید (1). جلسه ششم: جمع بندی مطالب و ارائه تمامی مباحث تدریس شده بصورت کتبی، پاسخ به سوالات حین و پایان هر جلسه اجازه آموزشی، اجازه بیان سوالات به دانش‌آموزان داده شد. به واحدهای پژوهش گفته شد در صورت نیاز و بروز سوال با شماره تلفن داده شده، تماس برقرار نمایند. پیش‌بینی‌شده بود در صورت عدم برگزاری جلسه آموزشی، به مدیران مدارس اطلاع داده شود و جلسه جبرانی با هماهنگی مدیر برگزار گردد. طی مدت زمان برگزرای جلسات آموزشی جهت مدارس منتخب در گروه مداخله، هیچگونه مداخله‌ای برای مدارسد گروه کنترل اجرا نگردید و پس از 2 هفته از برگزاری آخرین جلسه آموزشی، مجددا با حضور در دبیرستان‌ها و توزیع پرسشنامه بین شرکت‌کنندگان، پس آزمون اجرا و نتایج با یکدیگر مقایسه گردید. لازم به ذکر است طول مدت اجرای طرح، از زمان دریافت معرفی‌نامه و شروع نمونه‌گیری، برگزاری جلسات توجیهی با دانش‌آموزان و مربی و مشاوره مدارس، دریافت رضایت‌نامه از والدین و دانش‌آموزان، اجرای جلسات آموزشی و برگزاری پس‌آزمون ، 2 ماه طول کشید. جلسه اول: پژوهشگر ( کمک پژوهشگر) خود را به افراد شرکت کننده معرفی می‌‌‌‌کند. افراد شرکت‌کننده یک به یک خود را معرفی می‌کنند تا هم پژوهشگر و هم سایرین با افراد آشنا شوند. پژوهشگر درباره هوش هیجانی و فواید و اثرات آن توضیح می‌دهد . ( هوش هیجانی چیست؟ چه اهمیتی در زندگی روزمره انسان دارد؟ چه فواید و کاربردهایی در زندگی فردی و اجتماعی افراد دارد؟) انواع هیجانات را با ذکر نشانه‌ها و رسم جدول هیجانات اصلی شرح می‌دهد. تصاویر انواع هیجانات تظاهر یافته در صورت آدمک‌ها به دانش‌آموزان نشان داده شد و خواستار نامگذاری آنها از سوی دانش‌آموزان شدیم. راهکارها و روشهای شناسایی هیجانات را توضیح می‌دهد و با ایفای نقش از اعضا می‌خواهد که هیجانات نشان داده شده توسط پژوهشگر را شناسایی و نامگذاری نمایند. از شرکت‌کنندگان داوطلب خواسته شد یکی از انواع هیجانات اصلی را با زبان بدن در حضور جمع اجرا نماید و سایر اعضا نامگذاری کنند. تمریناتی در اختیار دانش‌آموزان قرار گرفت تا زمان برگزاری جلسه آینده اجرا نموده و جلسه آینده ضمن حضور در کلاس، تمرینات را به همراه داشته باشند. همچنین مطالب تدریس شده در جلسه بصورت کتبی در اختیار دانش‌آموزان قرار گرفت. تمرین جلسه اول1-1: با تکمیل عبارات زیر می‌توانید از هیجان‌ها و تجارب گذشته خود یک تصویرکلی بدست آورید. در نظر بگیریدکه چه احساسی دارید، چقدر خوب واکنش نشان می‌دهید و این هیجان‌ها با چه فراوانی روی می‌دهند. 1.من زمانی خوشحال هستم که: 2.من زمانی غمگین هستم که: من زمانی استرس دارم که: تمرین جلسه اول 2-1:با توجه به تمرین قبلی، به سوالات زیر پاسخ دهید. علت بروز هریک از احساسات و هیجانهایتان(ذکر شده در تمرین قبل) چیست؟ بطور کلی، بین آنچه احساس می‌کنید با آنچه می‌گویید یا انجام می‌دهید، ارتباطی وجود دارد؟ آنچه احساس می‌کنید چگونه بر روابطتان با دیگران اثر می‌گذارد؟ جلسه دوم از دانش‌آموزان خواسته شد خلاصه‌ای از مباحث جلسه قبل را بیان کنند. پژوهشگر ( کمک پژوهشگر) گام دوم مهارت هوش هیجانی را شرح می‌دهد. روش‌های درک هیجانی را توضیح می‌دهد. همچنین به شیوه ایفای نقش ( توسط پژوهشگر و افراد داوطلب) و بحث گروهی و پرسش و پاسخ از شرکت‌کنندگان را به مشارکت در بحث دعوت می‌نماید. طی برگزاری کلاس آموزشی به سوالات پاسخ می‌دهد. تمریناتی به دانش‌آموزان ارائه شد تا در طول روز و تا زمان برگزاری جلسه آینده اجرا نموده و جلسه آینده آنها را به همراه داشته باشند. همچنین مطالب تدریس شده بصورت کتبی در اختیار دانش‌آموزان قرار گرفت. تمرین جلسه 1-2: نگاه کردن از دید دیگران را به اینصورت تمرین کنید: با تظاهرکردن به اینکه شما، شما نیستید. یک نفر را که با شما بسیار متفاوت است یا یک نفر را که درباره یک موضوع، عقیده متفاوتی با عقیده شما دارد انتخاب کنید. از لحاظ ذهنی خودتان را جای او قرار دهید و به این فکر باشیدکه انگیزه، افکار و احساسات او را درک کنید. به سوالات زیر طوری جواب دهیدکه فکر می‌کنید او جواب خواهدداد: 1. تفکر و احساس من چه اثری بر رفتار من می‌گذارند؟ 2. در یک موقعیت هیجانی معمولا من چه واکنشی نشان می‌دهم و چرا؟ 3. وقتی من در موقعیت هیجانی قرار دارم،دوست دارم دیگران چه واکنشی نشان دهند؟ تمرین جلسه 2-2: آخرین باری را که در یک موقعیت هیجانی قرارگرفتید، در نظر بگیرید: با توجه به اطلاعاتی که کسب کرده‌اید،کدامیک از روشهای زیر را بکارگرفته‌اید؟ نتیجه آنچه بود؟ آیا امکان داشت که موقعیت را به روش دیگری تفسیر یکنید؟ آیا اگر موقعیت را به شیوه دیگری تفسیر می‌کردید باز هم احتمال داشت که همانگونه عمل نمایید؟ آیا تفسیرهای اصلی شما دقیق بوده‌است؟ جلسه سوم از دانش‌آموزان خواسته شد خلاصه‌ای از مباحث جلسه قبل را بیان کنند. از 3 نفر از شرکت‌کنندگان خواسته شد تمرینات جلسات قبل را روی تخته یادداشت نموده و سپس با کمک دانش‌آموزان پاسخ‌های داده شده را مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار دهند. پژوهشگر ( کمک پژوهشگر)مدیریت هیجانی در خود و روش‌های کنترل و مدیریت احساسات را شرح می‌دهد. همچنین به شیوه ایفای نقش(توسط پژوهشگر و افراد داوطلب) و بحث گروهی و پرسش و پاسخ شرکت‌کنندگان را به مشارکت در بحث دعوت می‌نماید. از یکی از اعضا خواسته شد نقشی از یک موقعیت هیجانی را ایفا نماید و سپس نسبت به آن هیجان عکس‌العمل نشان دهد، سپس از سایر اعضا خواسته شد واکنش وی را تجزیه و تحلیل نموده و عکس‌العمل خود را در موقیعت فرضی بیان دارند. طی برگزاری کلاس آموزشی به سوالات پاسخ می‌دهد. تمریناتی در اختیار دانش‌آموزان قرار گرفت و از آنها خواسته شد تمرینات را انجام داده و آنها را به همراه داشته باشند. مطالب تدریس شده نیز در اختیار دانش‌آموزان قرار گرفت. تمرین جلسه سوم 3 : اخرین باری راکه در یک موقعیت هیجانی با شخصی قرارگرفتید، در نظر بگیرید: باتوجه به اطلاعاتی که کسب کرده‌اید،کدامیک از روشهای مذکور را برای تنظیم هیجانی استفاده نموده‌اید؟نتیجه آنچه بود؟ آیا امکان داشت که موقعیت را به روش دیگری اداره کنید؟ آیا اگر موقعیت را به شیوه دیگری اداره می‌کردید باز هم احتمال داشت که همانگونه نتیجه بگیرید؟ آیا تفسیرهای اصلی شما از احساسات طرف مقابل دقیق بوده‌است؟ جلسه چهارم از دانش‌آموزان خواسته شد خلاصه‌ای از مباحث جلسه قبل را بیان کنند. پژوهشگر( کمک پژوهشگر) مهارت سوم، مدیریت و کنترل هیجانات در دیگران را تشریح نموده و به شیوه ایفای نقش ( توسط پژوهشگر و افراد داوطلب) و بحث گروهی و پرسش و پاسخ از شرکت‌کنندگان را به مشارکت در بحث دعوت می‌نماید. به سوالات پاسخ می‌دهد. تمرینات در اختیار دانش‌آموزان قرار داده شد تا در طول روز و تا زمان برگزاری جلسه آینده اجرا نموده و جلسه آینده ضمن حضور در کلاس، تمرینات را به همراه داشته باشند. همچنین مطالب تدریس شده در جلسه بصورت کتبی در اختیار دانش‌آموزان قرار گرفت. تمرین جلسه چهارم 1-4: موقعیت هیجانی ( خشم، غم، استرس )را تصور نمایید که توسط شما برای دیگران ایجاد شده است، در چنین شرایطی چگونه هیجانات شخص مقابل را کنترل می‌نمایید. جلسه پنجم از دانش‌آموزان خواسته شد خلاصه‌ای از مباحث جلسه قبل را بیان کنند. از 4 نفر از شرکت‌کنندگان خواسته می‌شود تمرینات دو جلسه قبل را روی تخته یادداشت نموده و سپس با کمک دانش‌آموزان پاسخ های داده شده را مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار دهند. پژوهشگر ( کمک پژوهشگر)مهارت چهارم ، استفاده از هیجانات و نحوه بکارگیری آنها و روش‌های بکارگیری را توضیح می‌دهد و به شیوه ایفای نقش ( توسط پژوهشگر و افراد داوطلب) و بحث گروهی و پرسش و پاسخ از شرکت‌کنندگان را به مشارکت در بحث دعوت می‌نماید. تمریناتی در اختیار دانش‌آموزان قرار می‌گیرد تا زمان برگزاری جلسه آینده اجرا نموده و جلسه آینده ضمن حضور در کلاس، تمرینات را به همراه داشته باشند. همچنین مطالب تدریس شده در جلسه، بصورت کتبی در اختیار دانش‌آموزان قرار گرفت. تمرینی همه جانبه جهت بکارگیری چهار مهارت تدریس شده در اختیار دانش‌آموزان قرار می‌گیرد. تمرین جلسه 1- 5:موقعیتی در گذشته، را در نظر بگیرید که در آن در خصوص موضوعی، با شخصی دچار بحث و مخالفت شده‌اید و به سوالات زیر پاسخ دهید؟ •درآن لحظه چه احساسی داشته‌اید؟ چه واکنشی نشان داده‌اید؟ •آیا قادر بوده‌اید به نحو مناسبی، احساس و هیجان خود را به طرف مقابل نشان دهید یا بیان نمایید؟ •چگونه مشکل پیش آمده را حل نموده‌اید؟ •مجددا همان موقعیت را تصورکنید، با توجه به دانسته های فعلیتان، چگونه با آن برخورد می‌نمایید؟ راه حل را لیست نمایید و بهترین آن را با ذکر علت انتخاب، بیان نمایید. تمرین جلسه 2-5(تمرین نهایی): 5 مورد از موقعیت‌های استرس‌زای تحصیلی خود را در نظر گرفته و پاسخ‌ مربوطه را بنویسید: موقعیت استرس‌زااحساساتتجاربی که مرا دچار استرس می‌کندانتخاب عمل جلسه ششم از دانش‌آموزان خواسته شد خلاصه‌ای از مباحث جلسات قبل را بیان کنند. از شرکت‌کنندگان خواسته می‌شود تمرین جلسه قبل خود را روی تخته یادداشت نموده و سپس با کمک دانش‌آموزان پاسخ‌های داده شده را مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار دهند. به سوالات پاسخ می‌دهد. از شرکت‌کنندگان خواسته شد به سه گروه تقسیم شده سپس با اجرای نمایش و نشان دادن مثالی از موقعیت فرضی، مهارت‌‌های تدریس شده را بکار گرفته و موقعیت نمایش داده شده را تجزیه و تحلیل نمایند. در پایان نکاتی جهت تقویت مهارت‌های هوش هیجانی برای دانش‌آموزان بازگو شد. روش تجزیه و تحلیل داده‌ها پس از ورود داده‌ها و کنترل از نظر صحت ورود، تجزیه و تحلیل داده‌ها توسط نرم‌افزار آماری SPSS ویرایش 5/11 انجام شد. برای بررسی توزیع داده‌ها از آزمون کولمگروف – اسمیرنوف استفاده شد. برای بیان مشخصات واحدهای پژوهش در دو گروه از آمار توصیفی شامل جداول، توزیع فراوانی و همچنین نمودار استفاده شد. برای مقایسه گروه‌ها از آزمونهای آماری بسته به نوع متغیر به شرح زیر استفاده شد: برای بررسی همگنی دو گروه از نظر متغیرهای کیفی از آزمون مجذور کای و برای مقایسه متغیرهای کمی برخوردار از توزیع نرمال از آزمون تی و سایر متغیرهای کمی از آزمون من‌ویتنی استفاده شد. مقایسه قبل و بعد گروه کنترل و آزمون از نظر استرس تحصیلی با استفاده از آزمون تی‌زوج انجام شد و برای مقایسه استرس تحصیلی بین دو گروه از آزمون آماری تی‌مستقل ( درصورت غیرهمگن بودن از آزمون کوواریانس) استفاده شد. برای بررسی ارتباط متغیرهای مداخله‌گر با متغیر وابسته از آزمون‌های آنالیز واریانس یک‌طرفه و آزمون توکی استفاده شد. در آزمون‌های انجام شده درجه اطمینان 95 درصد و سطح معنی‌داری 05/0=α مدنظر بود. لذا در مواردی که 05/0>P فرضیه صفر رد شد و فرضیه جایگزین پذیرفته شد. محدودیت‌های پژوهش وضعیت روحی، روانی و عاطفی دانش‌آموزان حین تکمیل پرسشنامه وجود تفاوت‌های فردی مانند الگوهای تربیتی، استعداد و توانایی هریک از شرکت‌کنندگان در دریافت و کسب اطلاعات تدریس شده ملاحظات اخلاقی این پژوهش از نوع تجربی خواهد بود. تمامی کدهای اخلاقی حفاظت از آزمودنی انسانی مورد نظر معاونت پژوهش دانشگاه علوم پزشکی مشهد در پژوهش حاضر رعایت شده است که به برخی از موارد آن در زیر اشاره می‌شود. اخذ تأییدیه از کمیته اخلاق پژوهش دانشگاه علوم پزشکی مشهد ارائه معرفی‌نامه از دانشکده پرستاری و مامایی مشهد به محیط پژوهش معرفی پژوهشگر و پژوهش و اهداف آن به مسئولین مربوطه و واحدهای پژوهش و جلب رضایت ایشان اختیاری بودن شرکت در پژوهش و امکان خروج از مطالعه در هر زمان اطمینان دادن که کلیه اطلاعات محرمانه باقی می‌ماند و نتایج بصورت کلی ارائه خواهد شد ارائه برنامه آموزشی مدون به مدرسه جهت اجرا، برای تمامی دانش‌آموزان در اختیار قراردادن نتایج پژوهش برای کارکنان دبیرستان و دانش‌آموزان رعایت حقوق نویسندگان در تمامی انتشارات حاصل از این طرح استخراج کامل و عدم دستکاری پژوهشگر در مندرجات استفاده از نام مستعار توسط دانش‌آموزانی که تمایل به ذکر نام و نام‌خانوادگی خود نداشتند ارائه محتوای آموزشی به واحدهای گروه پژوهش پس از اتمام مطالعه برنامه آموزشی مهارتهای هوش هیجانی جلسه اول: شناسایی حالات هیجانی اصلی‌ترین و بنیادی‌ترین مهارتی که به هوش هیجانی کمک می‌کند توانایی شناخت دقیق حالات هیجانی است. ناتوانی در تشخیص و شناخت یک هیجان یا ناتوانی در شناخت تفاوت یک هیجان از هیجان دیگر باعث می‌شود تا مهارتهای دیگر بدون استفاده و نامفید واقع شوند. توانایی شناخت دقیق نامگذاری‌ها و توصیف هیجان‌ها عامل اصلی و پیش شرط برای همه استفاده‌های پیشرفته‌تر از هیجان‌هاست. طبق نظریه‌های هوش هیجانی ، هیجانها در هر مکانی می‌توانند باشند: در دیگران و در خود. شناسایی همه هیجانات در خود کار آسانی نمی‌باشد . برخی وضعیتها به جای آنکه واکنشهای قوی و شفاف ایجاد کنند ، هیجانهایی ایجاد می‌کنند که بسیار خفیف هستند و بعضی دیگر از وضعیت‌ها تنها یک هیجان، آن هم هیجان شناخته شده و نامدار، ایجاد نمی‌کنند، بلکه مخلوط پیچیده‌ای از انواع احساسات را بوجود می‌آورند. شناسایی حالات هیجانی دیگران: شناسایی هیجانات دیگران دشوار است . این دشواری در درک احساسات واقعی دیگران عمومیت دارد. همان طور که شناسایی دقیق حالات هیجانی خود خیلی مهم است، شناسایی صحیح هیجانهای دیگران هم خیلی اهمیت دارد. روش‌های ارزیابی حالات هیجانی در موردهیجان‌های خود، قسمت اعظم آنچه برای موفقیت در اینکار اهمیت دارد، توجه و دقت ساده است. برای اکثر ما بزرگترین مانع در شناخت هیجانهای خود این است که هیچ وقت به آنها توجه نشان نمی‌دهیم. دقت به تنهایی می‌تواند برای شناسایی هیجانهای خودتان کافی باشد. در گیرودار زندگی روزمره در برخورد با بسیاری از مشکلات بیرونی که زندگی برای ما ایجاد می‌کند اغلب توجه و حواسمان به طرف خارج متمرکز می‌شود. گاهی این موضوع باعث می‌شود که نتوانیم علایم صادره از بدن خود، درباره حالات هیجانی مهم را ببینیم. بنابراین موثرترین روش برای تقویت توانایی در شناسایی هیجانهای خود این است که کمیت و کیفیت توجه خود نسبت به حالات هیجانی را افزایش دهیم. خودتان را ارزیابی کنید: اولین قدم در بالابردن هوش هیجانی این است که از خود یک ارزیابی صادقانه به عمل آورید. تمرین: با تکمیل عبارات زیر می‌توانید از هیجانها و تجارب گذشته خود یک تصویر کلی بدست آورید. در نظر بگیرید که چه احساسی دارید ، چقدر خوب واکنش نشان می‌دهید و این هیجانها با چه فراوانی روی می‌دهند. من زمانی خوشحال هستم که: من زمانی غمگین هستم که: من زمانی می‌ترسم هستم که: من زمانی عصبانی هستم که: من زمانی دلسرد هستم که: من زمانی هیجانزده هستم که: من زمانی احساس تنهایی می‌کنم که: به دفعات زیاد حالات هیجانی خود را تحت نظارت قرار دهید: نظارت زیاد بر هیجانها باعث می‌شود که یاد بگیرید احساس خود را در همان لحظه‌ای که روی می‌دهد شناسایی کنید و در نتیجه واکنشهای معقولانه و ارادی از خود نشان دهید. هم به چگونگی احساس خود و هم به تعداد دفعاتی که هیجانتان تغییر می‌کند توجه کنید. می‌توانید این کار را با نوشتن احساساتی که در طول روز تجربه کرده‌اید ، انجام دهید. در این یادداشت‌ها می‌توانید بنویسید چندین بار در طول روز چه احساساتی داشته‌اید، چه چیزی آن را بوجود آورد و شما چگونه واکنش نشان دادید. می‌توانید وقت معینی از روز را به تفکر درباره هیجانهایتان اختصاص دهید. تمرین: با توجه به تمرین قبلی، به سوالات زیر پاسخ دهید. علت بروز هریک از احساسات و هیجانهایتان(ذکر شده در تمرین قبل) چیست؟ بطور کلی، بین آنچه احساس می کنید با آنچه می‌گویید یا انجام می‌دهید، ارتباطی وجود دارد؟ آنچه احساس می‌کنید چگونه بر روابطتان با دیگران اثر می‌گذارد؟ از دیگران کمک بخواهید: متوجه خواهید شد که دیگران مایل یا حتی مشتاق خواهند بود که به شما کمک کنند زیرا با این کار در واقع به خودشان کمک می‌کنند. اگر بتوانید هیجانهای خود و دیگران را به طرز سازنده‌تر و مفیدتر کنترل کنید، زندگی و تعاملات آنها با شما از درک بیشتر و تنش و خشم کمتری برخوردار خواهد شد. از گفته‌های دیگران یادداشت بردارید و ذهن خود را برای دریافت هرگونه اطلاعات و پیشنهادها، باز نگهدارید. روش دیگر برای دریافت کمک از دیگران این است که از دوستانی که هیجانهای خود را بطور موفقیت‌آمیز کنترل می‌کنند سرمشق و الگوی خود قرار دهید. از آنها بخواهید که به شما توصیه‌ها و انتقادهای سازنده ارائه دهند.آنها علاوه بر اینکه می‌توانند از شما حمایت هیجانی کنند می‌توانند در مورد کسانی که هردوی شما با آنها آشنا هستید اطلاعات خوبی بدهند. تمرین: درباره موارد زیر از دیگران بخواهید که رو راست و صادقانه نظر بدهند: آنها واکنشها و تعاملات شما با دیگران ، در موقعیتهای هیجانی، را چگونه می‌بینند؟ خود سنجی شما با ارزیابی دیگران از شما چه شباهتها و چه تفاوتهایی دارد؟ دیگران در مورد اینکه چگونه می‌توانید از لحاظ هیجانی با هوش‌تر شوید چه پیشنهادهایی دارند؟ ارزیابی هیجانهای دیگران: شناسایی هیجانهای دیگران اندکی با شناسایی هیجانهای خود متفاوت است، زیرا علاوه بر عامل توجه ضرورت دارد که نشانه‌های هیجانی دیگران را به طرز صحیح دریابید و حالات هیجانی آنها را دقیقه حدس بزنید. به رفتارهای و نشانه‌های دیگران توجه کنید تا حالات هیجانی آنها را دریابید. تمرین: همانطور که در ارزیابی خود انجام دادید، موارد متفاوتی از موقعیتها و تجارب هیجانی را در نظر بگیرید. کدامیک از هیجانها را می‌توانید در دیگران به دقت شناسایی کنید؟ روی کدامیک از آنها باید بیشتر کارکنید؟ چه چیزی باعث می شود که در بعضی از موقعیتها به دقت بتوانید هیجانها را شناسایی کنید و در بعضی موقعیتهای دیگر نمی‌توانید این کار را انجام دهید؟ بیشتر به کدامیک توجه می‌کنید، حالات صورت ، تن و لحن صدا یا زبان بدنی؟ آیا فکر می‌کنید که حرفهای دیگران بازتاب دقیق از احساس آنهاست و دیگر به یافتن توضیحات بیشتر درباره رفتارشان نیست؟ در موقعیتهای هیجانی چگونه به دیگران واکنش نشان می‌دهید؟ درباره هیجانها اطلاعات کسب کنید: جدول زیر شش هیجان اصلی و نشانه‌های چهره‌ای و بدنی آنها را باعث تمایزشان می شود نشان می‌دهد. آنها به شما کمک می‌کنند تا حالات هیجانی دیگران و خودتان را بشناسید و به این طریق بتوانید به بهترین روش به آنها واکنش نشان دهید. نشانه‌های حالات هیجانی دیگران با طرق مختلف قابل تشخیص خواهد بود: حالات صورت( چشمها، دهان و پیشانی بهتر از هر چیزی هیجانها را نشان می‌دهند) ، ارتباط چشمی یا عدم ارتباط چشمی، تن صدا ، حالت بدن، به سختی خود را کنترل کردن ، حالت فیزیولوژیک ( تعریق کف دستها منقبض شدن ماهیچه‌ها بهم فشردن داندانها) ، ساکت بودن یا زیاد جر و بحث کردن ، بی علاقه یا بدون تمرکز حواس به نظر آمدن جدول شناسایی هیجانها: هیجاندهانچشمها و ابروهاصدا و کلامسرو بدنشادیلبخند، لبخندی که احتمالا دندانها هم دیده می شوند.چین خوردن دور چشمهاتند حرف زدن، بلند حرف زدن، خندیدناحتمال رقصیدن و بالا و پایین پریدن، کف زدن، به عقب تکیه دادن، بازکردن دستهاغملب به زیر انداختن، اخم کردن، پایین آمدن لبها و فک هاگریه کردن، پایین افتادن پلکها، بالا رفتن قسمتهای درونی ابروهااندکی یواش‌تر صحبت کردن، هیجان کمتر، نامفهوم حرف زدن احتمالی، آه‌های قابل شنیدنشانه‌های پایین افتاده ، ماهیچه‌های شل شده، پایین بودن سر، بی‌حرکت ماندن، عدم فعالیتخشماخم کردن، به هم فشردن شدن فکها، بسته بودن دهانخیره شدن، جمع کردن ابروهااندکی سریعتر صحبت کردن، بسیار بلندتر صحبت کردن، شکسته و بسته حرف زدن، قطع کردن صحبت دیگرانتکان خوردن سر، حالتهای مختلف نشان‌دهنده حمله ،مشتهای گره کرده و روی کمر قرار گرفته، مشت به تنهایی، سوراخهای بینی بزرگ شده، صورت سرخ شده، بدن در حالت سیخ شده)ترسدهان خشک، لبهای لرزان، به هم خوردن دندانهاچشمهای بسیار باز شده، تندتند پلک زدن، گریه کردنبسیار سریعتر و بسیار بلندتر حرف زدن، صدای خشک یا غیر منظم، نامرتب نفس کشیدن، جیغ زدنخود را عقب کشیدن، درجای خود خشک شدن، پیچ و تاب خوردن، عرق کردن کف دستها، ماهیچه‌های خشکتعجبدهان باز، اندکی بالا آمدن گوشه های دهانچشمهای بسیار باز شده، ابروها بالا رفته و از هم دورتردرجای خود بی‌حرکت شدن، سکوت یا بلند و یا هیجان زده حرف زدندهان خود را با دست پوشاندن یا درجای خود خشک شدنتنفرلب بالا گره خورده، دیده شدن احتمالی زبانپایین آمدن قسمتهای درونی ابروهابسیار یواش‌تر و آرام‌تر حرف زدن، غرغر کردن، صداهای گلوی در آوردن (مثل ایخ، آی )سر به عقب برگرداندن یا به یک طرف برگشتن، چین به دماغ انداختن اطرافیان خود را زیاد تحت نظارت قرار دهید: همانطور که حالات هیجانی خود را در طول روز یادداشت می‌کنید یا در ساعات مشخصی از روز به آنها فکر می‌کنید، هیجانهای دیگران را هم تحت نظارت قرار دهید. هم به احساسی که دارند و هم به فراوانی هیجانها و علتهای احتمالی آنها توجه کنید. تمرین: این چیزها را تحت نظر قرار دهید: دیگران چه احساسی دارند و چرا؟ ارتباط بین آنچه احساس می‌کنند و آنچه می‌گویند یا انجام می‌دهند؟ تاثیر احساس آنها بر روابط شما با آنان؟ جلسه دوم: درک هیجانها دومین مهارت موجود در هوش هیجانی توانایی درک هیجانهاست. در اینجا نیز درک هیجانهای خود و دیگران مطرح است. اولین مطلب مهم در درک هیجانها این است که بدانیم علل بوجود آورنده آنها کدامست. درک علت هیجانها بسیار با ارزش است هم زمانی که هیجانها به خود شما تعلق دارند و هم زمانی که دیگران آنها را احساس می‌کنند. مهمترین موضوع بعدی در درک هیجانها ، تاثیر آنهاست. یعنی درک عواقب هیجانها و چگونگی اثر آنها بر کسی که هیجانی شده. امتیاز درک دقیق و صحیح هیجان این خواهد بود که به فرد کمک می‌کند تا اجازه ندهد حال هیجانی موقت روی رفتار او تأثیر ناخواسته و نامعقول بگذارد. وقتی نوبت به هیجانهای دیگران می‌رسد باز هم درک صحیح عواقب هیجانها می‌تواند ارزشمند باشد. اهمیت نگاه کردن از دید دیگران: نگاه کردن از دید دیگران یعنی اینکه خود را به جای آنها بگذارید و تجسم کنید که آن اشخاص چه فکر می‌کنند و یا چه احساسی دارند. با نگاه کردن از دید دیگران می‌توانید علتها و آثار احساسات آنها را درک کنید. اینکار به شما اجازه می‌دهد تا دنیای هیجانی دیگران را تجربه کنید. تمرین: نگاه کردن از دید دیگران را به این صورت تمرین کنید: با تظاهر کردن به اینکه شما، شما نیستید. یک نفر را که با شما بسیار متفاوت است یا یک نفر را که درباره یک موضوع، عقیده متفاوتی با عقیده شما دارد انتخاب کنید. از لحاظ ذهنی خودتان را جای او قرار دهید و به این فکر باشید که انگیزه، افکار و احساسات او را درک کنید. به سوالات زیر طوری جواب دهید که فکر می‌کنید او جواب خواهد داد: تفکر و احساس من چه اثری بر رفتار من می‌گذارند؟ در یک موقعیت هیجانی معمولا من چه واکنشی نشان می‌دهم و چرا؟ وقتی من در موقعیت هیجانی قرار دارم، دوست دارم دیگران چه واکنشی نشان دهند؟ همانقدر که نگاه کردن از دید دیگران در درک هیجانهای آنها مهم است، بسیار حیاتی و ضروری است که پیش بینی کنید حرفها و کارهای خودتان چه تأثیری بر احساسات دیگران و واکنشهای احتمالی آنها خواهد داشت. پیش بینی اینکه آنها چه احساسی و چه رفتاری خواهند داشت و آماده بودن برای واکنش‌های مختلف یکی از خصوصیات اصلی افرادی است که هوش هیجنی بالایی دارند. قبل از آن که به یک موقعیت هیجانی که در آن احتمالا هیجانهای شدیدی وجود خواهد داشت وارد شوید، یا قبل از آنکه باعث ایجاد و آغاز چنین موقعیت هیجانی شوید، از فن نگاه کردن از دید دیگران و نیز از معلومات و دانش جدید خود درباره هیجانها استفاده کنید و به این فکر باشید که: احتمالا چه هیجانهایی بوجود خواهد آمد، چرا؟ کسانی که درگیر این موقعیت هستند ، از جمله خود من، احتمالا چه واکنشی نشان خواهند داد؟ چگونه می‌توانم از عهده موقعیتهای مختلف برایم؟ جلسه سوم و چهارم: تنظیم و کنترل هیجانها در خود و دیگران از بسیاری جهات، نشانه افراد بالغ و پخته توانایی آنها در کنترل خودشان است. آنها می‌توانند امیال، آرزوها و هیجانهای خود را کنترل کنند و اجازه نمی‌دهند که احساسات کنترل آنها را بدست گیرند. اما مطمئنا برای همه ما شرایط و وضعیتهایی پیش می‌آید که آنقدر شدید یا قوی است که ما را تحت کنترل هیجانها قرار می‌دهد. برای کسانی که هوش هیجانی بالایی دارند این طور وضعیت‌ها خیلی کم پیش می‌آید و اکثر اوقات آنها به خوبی می‌توانند احساس خود را تنظیم کنند . تنظیم موفقیت‌آمیز هیجانها حداقل دو فایده مهم دارد: اول اینکه تنظیم هیجان می‌تواند برای بهداشت روانی و جسمی بسیار مفید باشد، دوم آنکه نوعی مهارت اجتماعی بسیار مهم است. توانایی تنظیم هیجانها خود و دیگران برای نگهداشتن روابط اجتماعی موفقیت‌آمیز بسیار ضروری است. چگونه هیجانها خود را تنظیم کنید؟ 5 روش کلی وجود دارد که خیلی مورد استفاده مردم است. هرکدام از آنها در زمان مناسب و به شیوه مناسب بکار گرفته شود می‌تواند بسیار موثر باشد. جلوگیری: استفاده از روش سرکوبی یا خفه کردن احساسات ناخوشایند به هنگام بروز، کنترل یا از بین بردن علایم خارجی هیجانهای ناخواسته از طریق تلاش آگاهانه و ارادی است. این فن مخصوصا زمانی می‌تواند مفید باشد که در وضعیتی قرار بگیرید که نشان دادن هیجان از هر نوعی نامناسب باشد. این فن بیشتر از فنون دیگر نیاز به تلاش و انرژی دارد. یکی از نتایج احتمالی به هنگام استفاده از این فن آسیب شناختی بر حافظه و دقت است و نتیجه دیگر افزایش سطح برانگیختگی فیزیکی استرس‌آمیز است. به تأخیر انداختن واکنش: یکی از ساده‌ترین روش‌ها برای کنترل هیجانها کاستن از سرعت پاسخ‌دهی است. معنای آن این است که با به تأخیر انداختن واکنش خود اندکی زمان پیدا کنید تا واکنش مناسب را بیابید و آنرا نشان دهید. به تأخیر انداختن واکنش اولیه به شما و به دیگران زمان لازم برای تمرکز دوباره روی مشکل را می‌دهد تا بعد از آن بتوانید هیجانهای خود را با روش مناسب و صحیح نشان دهید. برای به تأخیر انداختن واکنش در موقعیت هیجانی چندین روش وجود دارد: عوض کردن موضوع بحث یک روش ساده و معمولا موثر در تأخیر انداختن واکنش است. تنفس آرام و عمیق واکنش را به تأخیر می‌اندازد و در ضمن واکنشهای فیزیولوژیک را آرام می‌سازد. سکوت کامل اجازه می‌دهد تا خود را نگهدارید، در همان حال به مشاهده طرف مقابل بپردازید و دیدگاه او را درک کنید. خارج شدن از صحنه نیز روش دیگری است.اگر نمی‌توانید بطور فیزیکی از صحنه خارج شوید می‌توانید به آرامی از یک تا ده و یا بیشتر بشمارید. از فرصتی که در اثر به تأخیر انداختن واکنش بدست آورده‌اید به خوبی بهره بگیرید و: به خوتان یادآوری کنید: " من هیجانهایم را کنترل می‌کنم؛ آ‌نها مرا کنترل نمی‌کنند" با جمع‌آوری اطلاعات بیشتر، حرف زدن با دیگران یا خود را به جای دیگران قرار دادن، از موقعیت درک کاملی بدست آورید. قدمهای بعدی خود را برنامه ریزی کنید. ارزیابی مجدد شناختی: تفسیر موقعیت واکنش هیجانی را تعیین می‌کند. ارزیابی مجدد شناختی یعنی تفسیر مجدد موقعیت برای ایجاد یک حالت هیجانی مناسب‌تر و دلخواه‌تر. سعی کنید وضعیت را در ذهن خود تغییر دهید تا حالت هیجانی خوشایندتر بوجود آورید. برای مثال کسی که می‌خواهد امتحان بدهد ممکن است به خود بگوید : این فقط یک امتحان است، فقط دانش او را در یک زمینه محدود می‌سنجد و مقیاس گسترده‌ای از ارزش کلی او نیست. او با کنترل شیوه توصیف امتحان، از سطح اضطراب خود می‌کاهد. تغییر جهت توجه : در این روش شما هیجان‌های منفی را به این صورت کنترل می‌کنید که توجه خود را از محرکهای استرس زا برمی‌دارید و به سوی چیزی بهتر معطوف می‌کنید. فکر کردن به هر چیز دیگری می‌تواند توجه شما را از رویداد استرس‌زا به جای دیگری معطوف کند. برنامه‌ریزی فعال: در این فن واکنشهای هیجانی خود را به کنترل درمی‌آورید. برای کنار آمدن با علل هیجانها برنامه‌های مشخصی را طرح ریزی می‌کنید. برنامه‌ریزی فعال بطور کلی استراتژی خوبی است و نه تنها تنظیم هیجان در کوتاه مدت را موجب می‌شود بلکه راه‌حل‌های بلندمدت نیز بوجود می‌آورد. بزرگترین نقص این روش این است که احتمالا در همه زمینه‌ها خوب نباشد.گاهی وضعبتی که ایجاب می‌کند تنظیم هیجانی داشته باشید، اجازه نمی‌دهد که برنامه ریزی بلندمدت برای راه‌حل داشته باشید. کمک خواهی: این فن به برنامه ریزی فعال شباهت دارد و تنظیم هیجانها از طریق کمک خواهی از دیگران انجام می‌گیرد. این کمک می‌تواند به صورت معنوی و مادی باشد. در اینجا نیز سعی می‌کنید مشکلی را که باعث ایجاد استرس شده است، حل کنید و برخلاف سرکوبی کامل هیجانها ارزیابی مجدد شناختی آنها یا منحرف کردن حواس از عامل استرس‌زا به خود مشکل حمله می‌کنید. تمرین: آخرین باری را که در یک موقعیت هیجانی قرار گرفتید، درنظر بگیرید: با توجه به اطلاعاتی که کسب کرده‌اید، کدامیک از روشهای زیر را بکار گرفته‌اید؟ نتیجه آن چه بود؟ آیا امکان داشت که موقعیت را به روش دیگری تفسیری کنید؟ آیا اگر موقعیت را به شیوه دیگری تفسیرمی‌کردید بازهم احتمال داشت که همانگونه عمل نمایید؟ آیا تفسیرهای اصلی شما دقیق بوده است؟ تنظیم هیجانهای دیگران: قسمت اصلی با هوش بودن از لحاظ هیجانی، درک و تنظیم هیجانهای خود است اما کار اصلی درک و تنظیم هیجانهای دیگران است. از لحاظ هیجانی با هوش بودن یعنی وقتی در حال ایجاد روابط، کاستن از تنش و حل تعارضات هستید، بتوانید به دیگران آرامش و قوت قلب و انگیزه دهید و آرامشان کنید. گوش دادن فعال : اولین، بهترین و گاهی تنها کاری است که می‌توانید انجام دهید. گوش دادن فعال یعنی توجه نشان دادن به پیام و هیجانهایی را که ابراز می‌شود و تلاش برای درک آنها. یعنی توجه کردن به علایم کلامی و غیرکلامی. برای اینکه مطمئن شوید حرفها و احساسات طرف مقابل را متوجه می‌شوید: به جای سوالاتی که به صورت " بله " یا " نه " پاسخ داده می‎شوند، سوالاتی را بپرسید که پاسخ آنها نیاز به توضیح دارد. پس از پرسیدن سوال، صبرکنید تا طرف مقابل به راحتی بتواند پاسخ را پیدا کند و بگوید. از او بخواهید که برای روشن‌تر کردن موضوع مثال بزند. آنچه را که فکر می‌کنید منظور طرف مقابل است دوباره تکرار یا خلاصه کنید. به طرف مقابل نشان دهید که چه موقع حرفش را متوجه می‌شوید و چه موقع نه؟ قدم برداشتن به سوی طرف مقابل: این کار بویژه زمانی مفید واقع می‌شود که حرفها یا اعمال خود شما باعث ناراحتی او شده باشد. قدم برداشتن به سوی طرف مقابل می‌تواند چندین شکل داشته باشد، از جمله آرام کردن طرف مقابل، ترمیم کردن احساسات جریحه‌دار شده یا جبران خسارات. به موقع قدم برداشتن به سوی طرف مقابل می‌تواند از بوجود آمدن مشکلات جدی جلوگیری کند. به هنگام قدم برداشتن به طرق مقابل از فنون نگاه کردن از دیدگاه دیگران، گوش دادن فعال و به تأخیر انداختن واکنش استفاده کنید. علاوه بر آنها، راههای ارتباطی را با استفاده از راهبردهای زیر باز کنید: هیجانهای آنها را مستقیما به رسمیت بشناسید. آنها را تشویق کنید تا با صداقت و آزادانه هیجانهای خود را ابراز کنند. حرف آنها را قطع نکنید. مطمئن شوید فقط نظر و احساسات طرف مقابل را درک کرده‌اید. از او سوالاتی بپرسید. هرگز نگویید طرف مقابل در داشتن چنان احساساتی اشتباه می‌کند. احساسات او را پذیرا باشید و محترمانه با آنها برخورد کنید. اگر علت فشار هیجانی طرف مقابل خود شما هستید مسئولیت آن را به گردن بگیرید و صادقانه از او معذرت بخواهید. از او بپرسید برای جبران آن چکار می‌توانید انجام دهید. استفاده از طنز و شوخی: طنز و شوخی می‌تواند شادی عمومی را بهبود بخشد و احساسات خوب را طولانی کند یا از شدت لحظه‌های غم بکاهد. با این حال ممکن است اثر معکوس داشته باشد یا مورد سوء تعبیر واقع شود. برای استفاده از شوخی در موقعیت هیجانی سعی کنید این کار را بدون مسخره کردن دیگران انجام دهید. کاری کنید که شوخی به خودتان برگردد و درباره خودتان با طنز برخورد کنید. یادتان باشد که اولین قانون در شوخی و به خنده آوردن دیگران این است که در زمان مناسب انجام شود، بنابراین در انتخاب لحظه مناسب دقت کنید. تمرین: : آخرین باری را که در یک موقعیت هیجانی با شخصی قرار گرفتید، درنظر بگیرید: با توجه به اطلاعاتی که کسب کرده‌اید، کدامیک از روشهای زیر برای تنظیم هیجانات وی استفاده نموده‌اید؟ نتیجه آن چه بود؟ آیا امکان داشت که موقعیت را به روش دیگری اداره کنید؟ آیا اگر موقعیت را به شیوه دیگری اداره می‌کردید بازهم احتمال داشت که همانگونه نتیجه بگیرید؟ آیا تفسیرهای اصلی شما از احساسات طرف مقابل دقیق بوده است؟ جلسه پنجم: استفاده موثر از هیجانها این مهارت تا اندازه‌ای شبیه به مهارت در تنظیم هیجان است. می‌توان استفاده از هیجانها را آنطور در نظر گرفت که بطور طبیعی از بطن تنظیم هیجانها زاده می‌شود، زیرا تنظیم هیجانها در واقع نوعی استفاده از آنهاست. یکی از کارهایی که می‌توان با استفاده از هیجانها انجام داد، تقویت کارایی در انجام دادن کارهاست. برای مثال می‌توانید از هیجانها استفاده کنید و توانایی خود در پشتکار داشتن برای رسیدن به یک هدف را تقویت نمایید. لذا یکی از فنونی که می‌تواند به نگهداشتن حس خوب به هنگام رودر رویی با استرس کمک کند، استفاده از راهبردهای تنظیم هیجانی است. یعنی بعضی تکنیکهایی که برای کنترل هیجانها مفید هستند می‌توانند در اینجا نیز بکار برده شوند. تکنیکهای ازریابی مجدد شناختی و برنامه‌ریزی فعال برای ایجاد و حفظ احساسات مثبت بسیار مفید واقع شود. یک فن موثر دیگر کمک گرفتن از شوخی و طنز است. دیدن جنبه خنده دار رویدادهای استرس‌زا به شما کمک می‌کند تا برای خود دیدگاهی سالم ایجاد کنید. استفاده از هیجانها برای تأثیرگذاری در دیگران می‌توان از هیجانها برای تأثیرگذاری و نفوذ در دیگران نیز استفاده کرد. زندگی مملو از موقعیت‌هایی است که اگر در انها مردم را ترغیب کنیم تا دیدگاه یا نگرش ما را اتخاذ کنند به نفع ما خواهد بود. برای استفاده از هیجانها به منظور رسیدن به این هدف روشهای زیادی وجود دارد ولی ما به 4 روش اکتفا می‌کنیم: ارعاب: ارعاب برپایه توانایی در ایجاد ترس در دیگران استوار است و هدف از ارعاب این است که فرد در چشم دیگران شخص قدرتمندی جلوه کند و اطاعت دیگران را بدست آورد. در شرایط مناسب ارعاب می‌تواند فن موثری باشد ولی هزینه‌های زیادی دارد. هزینه بارز آن این است که محبوبیت شما را به شدت کاهش می‌دهد. مشکل احتمالی دیگر این است که ارعاب باید قابل باور باشد و گرنه بی اساس و خنده دار تلقی می‌شود. التماس و درخواست: یعنی ایجاد حس همدردی و دلسوزی در دیگران با این هدف که از آنها کمک دریافت کنیم. این روش نیز در شرایط مناسب می‌تواند راهبردی مفید باشد ولی محدودیتها و کاستی‌هایی دارد. بزرگترین مشکل این است که استفاده زیاد از آن می‌تواند از فرد تصویری ناخوشایند در ذهن دیگران ایجاد کند. تصویری از یک فرد بی کفایت و بی قابلیت که نمی‌تواند مسئولیتهای خویش را انجام دهد یا فردی همیشه نالان و ناراضی که دوست ندارد به وظایفش عمل کند. چاپلوسی: وقتی این فن را بکار می‌برید از دیگران تعریف و تمجید می‌کنید تا آنها شما را دوست داشته باشند. در اینجا هیجانهایی را که سعی می‌کنید بجود آورید قدردانی و محبت است. چاپلوسی بیش ازحد یا غیرمعقول، تأثیر مورد نظر را نخواهد داشت. کسی که از لحاظ هوش هیجانی در سطح بالایی است می‌تواند از چاپلوسی به طرز صحیح استفاده کند یعنی با دقت، به ندرت و بطور قابل باور، بدون در خطر افتادن شهرتش، به هدف خود برسد. ایجاد احساس گناه: با این کار نوعی حس وظیفه و الزام در آنها بوجود آوریم تا کاری را که می‌خواهیم انجام دهند. مهمترین ضعف این فن، این است که استفاده مکرر از آن می‌تواند باعث ایجاد خشم دیگران نسبت به انجام‌دهنده آن باشد، که به نوبه خود می‌تواند از کارایی و تاثیر آن بکاهد. اگر هرکدام از این روش‌ها بصورت متعادل و مناسب بکار گرفته شوند هیچکدام از آنها بد نخواهد بود. استفاده از هیجانها برای بهتر کنترل کردن تعارضات عدم توافق و مخالفت معمولا غیرقابل پیشگیری و اجتناب است. کسی که از لحاظ هوش هیجانی در سطح بالایی است می‌تواند با موفقیت میزان تأثیر هیجانهای مضر و آسیب‌رسان در تعارضات اجتماعی را کنترل کند. مهمترین روش این است که همان ابتدا واکنش مناسبی از خود نشان دهیم. واکنشهای مخرب در این مرحله معمولا اوضاع را بدتر می‌کند. یکی از روش‌های مخرب بالقوه برای نشان دادن واکنش در مقابل برانگیختگی از طرف دیگران این است که واکنشهای هیجانی خود را نشان ندهیم بلکه آنها را از دیگران پنهان کنیم و در درون خود نگهداریم. پنهان کردن احساسات مرتبط می‌تواند در روابط سالم، سلامت جسمی و روانی اختلال ایجاد کند. دلایل مختلفی وجود دارد که باید احساسات خود را پنهان نگهدارید، مثلا ترس از اینکه نتوانید آنها را بطور مناسب بیان کنید، ترس از اینکه اوضاع را بدتر کنید . با این حال اگر هیجانهای بیان نشده در روابط شما اختلال ایجاد می‌کنند لازم است آنها را بر زبان آورید. ارائه اطلاعات به دیگران که چه احساسی دارید و چرا چنین است، می‌تواند برای آنها سودمند باشد.زیرا به آنها نشان داده‌اید که مسئله برای شما مهم است و نباید نادیده گرفته شود. در اینجا نیز هدف این است که هیجانها خود را بطور مناسب و به شیوه‌ای که بعدا شما را مقصر جلوه ندهد به دیگران نشان دهید. دومین واکنش مخرب این است که هیجانهای خود را طوری نشان دهید که باعث بدتر شدن تعارض شود. مثلا ابراز خشم از طریق بالا بردن صدای خود و کوبیدن مشت روی میز، معمولا باعث می‌شود که طرف مقابل احساس کند که مورد حمله قرار گرفته است و او هم به نوبه خود واکنشی نشان دهد. استفاده از تمسخر و تحقیر نیز روش مخرب دیگری است. راه‌حل چیست؟ بلافاصله پاسخ ندهید، این روش کمک می‌کند تا به شیوه عجولانه و بی فکرانه واکنش نشان ندهید. تأخیر در پاسخگویی و اجازه دادن به اینکه اوضاع اندکی آرام شود، قدم اول و مهم برای کنترل هیجانها در طول تعارض است. قدم بعدی این است که از طرف مقابل کمک و همکاری بخواهید. در این مرحله می‌توان خود را به جای طرف مقابل قرار داد و از دید او نگاه کرد تا بتوان منطق او را درک کرد. روش دیگر بیان شفاهی به طرف مقابل و درخواست همکاری برای یافتن راه‌حل است. سوال کردن از طرف مقابل برای دانستن علایق مهم او و لیست کردن چندین راه حل، روشهای عالی برای از بین بردن هیجانهای منفی ایجاد می‌کند. تمرین: موقعیتی در گذشته، را در نظر بگیرید که در آن در خصوص موضوعی، با شخصی دچار بحث و مخالفت شده‌اید و به سوالات زیر پاسخ دهید؟ در آن لحظه چه احساسی داشته‌اید؟ چه واکنشی نشان داده‌اید؟ آیا قادر بوده‌اید به نحو مناسبی، احساس و هیجان خود را به طرف مقابل نشان دهید یا بیان نمایید؟ چگونه مشکل پیش آمده را حل نموده‌اید؟ مجددا همان موقعیت را تصور کنید، با توجه به دانسته‌های فعلی‌تان ، چگونه با آن برخورد می‌نمایید؟ راه‌حل را لیست نمایید و بهترین آن را با ذکر علت انتخاب، بیان نمایید. تمرین نهایی: 5 مورد از موقعیت‌های استرس‌زای مرتبط با تحصیل خود را در نظر گرفته و پاسخهای مربوطه را بنویسید: موقعیت استرس‌زای شماره .....: علائم: علت: عواقب احتمالی ناشی از آن: در هر موقعیت ،کدامیک از روشهای زیر را جهت تنظیم هیجانها بکار خواهید برد؟ چگونه؟ چه نتیجه‌ای را برای آن پیش بینی می‌کنید؟‌ جلسه ششم: جمع بندی مطالب و پاسخ به سوالات توصیه‌هایی برای افزایش مدیریت هیجانات: 1.  با تشکیل جلسات گروهی درباره احساسات و هیجانات خود مانند شادی و غم، عشق و تنفر، ترس و شجاعت و ... اطلاعات عینی‌تری پیدا کنیم. 2.   هیجان‌ها را همانند میهمان خود عزیز بداریم ولی به آن‌ها اجازه ندهیم هر کاری که دوست دارند انجام دهند. 3.   سعی کنیم بر هیجانات مثبت و مطلوب خود مانند شادی، عشق، همدلی و ... بیفزاییم. 5.  جهت کسب شناخت بهتر، احساسات و هیجاناتی را که در دیگران مشاهده می‌کنیم نامگذاری کنیم. برای مثال : به نظر می‌رسد ناامید شده‌ای ، مثل این که آن خانم در فیلم احساس حسادت می‌کند و... 6. احساسات خود را نقاشی کنیم. مثال : می‌تونی خشم خودت را نقاشی کنی؟  وقتی خیلی می‌ترسی قیافه ات چه شکلی می‌شه ؟ آن را برای من نقاشی کن و .... 7.    ضمن به وجود آوردن محیطی امن و آرامش بخش درباره احساسات به راحتی صحبت کنیم و صداقت هیجانی را از طریق عشق بدون قید و شرط تشویق کنیم. 8. توجه داشته باشیم که هیجانات نمایان شده معمولاً یک احساس ثانویه است. مثلاً وقتی با کارنامه خراب رو به رو می شویم اول احساس ناامیدی می‌کنیم، سپس عصبانی می‌شویم و یا وقتی ماشین با سرعت جلوی اتومبیل ما می‌پیچد، اول می‌ترسیم سپس عصبانی می‌شویم. 9. هیجانات منفی ما از جمع شدن نیازهای هیجانی برآورده نشده ما به وجود می‌آید، پس بهتر است درباره هیجانات ظاهراً منفی مثل خشم گفتگو کنیم. 10. به جای نامگذاری افراد با صفات گوناگون( دست و پا چلفتی، دیوانه، ترسو، و ...) احساسات آنان را نامگذاری کنیم. مانند اکنون احساس خجالت می‌کنی، مثل این که خشمگین هستی، به نظر می‌رسد که احساس ترس می‌کنی و ... 11.  برای شناخت بهتر احساسات دیگران از دستور دادن، توهین و قضاوت و نصیحت و تهدیدکردن پرهیز نموده و با گوش دادن به آنان و دقیق شدن به زبان بدن ( حالات و حرکات اعضای بدن و صورت) احساسات آن‌ها را شناسایی کنیم. 12.  هیجان‌های خود (مخصوصاً هیجانات منفی) را بلافاصله ابراز نکنیم. 13. در حین حالات هیجانی شدید، بحث نکنیم و تصمیم نگیریم چون تابع احساسات منفی خواهیم شد. 14. در هیجان‌های مثبت و منفی یکدیگر سهیم شویم. 15. در کنترل هیجانات پرانرژی مثل خشم و تنفر از روش‌های آرمیدگی عضلانی، تنفس عمیق، قدم زدن ، نوشیدن آب سرد، دویدن و ... استفاده نماییم. 16. هر گاه تصور کردیم از نظر احساسی و هیجانی احتیاج به کمک و تقویت بیشتر داریم به دوستان با تجربه و یا (روانشناس و مشاور) مراجعه نماییم. 17. سعی کنیم رفتارهای ناشی از هیجان های نامطلوب و سمی(مانند خشم ، اندوه، افسردگی و ...) را به تعویق انداخته و به تدریج ترک نماییم تا از اثرات مخرب آن در امان باشیم. 18. تأثیر افکار بر احساسات و هیجانات بسیار زیاد است، ضروری است با شناخت افکار و افزایش خودآگاهی، هیجانات خود را بیش از پیش کنترل نماییم. 19. به یاد داشته باشیم که بزه و جرم و جنایت از احساس ضعف، احساس ناکامی، احساس تحت کنترل بودن و احساس مغبون شدن به وجود می‌آید. 20.  کسانی که مورد احترام قرار می‌گیرند نیازی به اسلحه و چاقو برای قدرتمند شدن و یا کشیدن سیگار برای احساس بزرگی و قدرت ندارند. 21. با تکریم و محبت و عشق‌ورزی هیجان‌های منفی را به مثبت تبدیل کنیم. 6 تمرین برای بالابردن هوش هیجانی تمرینات زیر را انجام دهید تا هوش هیجانی خود را بهبود بخشیده و یک اینشتین در عواطف شوید : یک لیست احساسات  تهیه کنید در طول یک روز عادی ، شما احتمالا یک دوجین احساسات مختلف را تجربه می‌کنید و این احساسات روی عملکرد شما تاثیر می‌گذارد . این آسان است که بدون بررسی دلیل کارهایی که می‌کنید زندگی کنید، اما فقط یک روز سعی کنید تا احساساتتان را پیگیری کنید. وقتی که متوجه شدید درحال انجام کاری به شکل اتوماتیک هستید ، یک لحظه صبر کنید و افکارتان و چیزی که احساس می‌کنید را تجزیه و تحلیل کنید و در دفترچه‌ای بنویسید. با توسعه توانایی خود در شناسایی انگیزه عاطفی پشت اعمالتان، شما درک بهتری از خودتان و روش احساسی خود خواهید داشت . خودتان را بیان کنید آگاهی از چیزی که احساس می‌کنید یک چیز است و توانایی شرح احساساتتان به دیگران یک چیز دیگر ! اینکه بتوانید احساستان را به دقت شناسایی کنید به همان اندازه مهم است که قادر به انتقال آن به دیگران به شیوه درست باشید. و بهترین راه برای بهتر شدن در بیان احساسات انجام آن است ! دفعه بعدی که احساس ترس ، غم ، هیجان و یا هزاران احساس دیگر کردید، به دوست و یا آشنایی که هوش هیجانی بالایی دارد زنگ بزنید ودرباره وضعیتی که تجربه آن، ریشه اصلی احساسات شماست، صحبت کنید. از آنها بخواهید بگویند که فکرمی‌کنند شما چه احساسی دارید و ببینید که آیا گفته‌های آنها با آنچه شما حس می‌کنید یکی است ؟ اگر با هم درتضاد بودید، در مورد راههای انتقال حالت عاطفی خود به شکل واضح بحث کنید . یادبگیرید تا احساسات منفی خود را مدیریت کنید استرس، افسردگی، و اضطراب تنها تعداد کمی از احساسات منفی هستند که شما ممکن است در طول یک روز یا هفته تجربه کنید. هوش هیجانی، بیشتر نیازمند توانایی مدیریت احساسات منفی است . پس از اینکه آموختید احساسات خود را شناسایی کنید، باید برای کاهش احساسات منفی تلاش کنید. راهکارهای متفاوتی برای انسان‌های مختلف موثر است، ممکن است دریابید که تهیه یک لیست (چه ذهنی ویا نوشته شده) از راه‌حل‌های موثر، زمانی که احساسات شما منفی است، به شما کمک می‌کند. وقتی که در حال تجربه احساسات مضر و مخرب هستید، به لیستتان مراجعه کرده و برای مقابله با آنها از یکی از استراتژی‌های شخصی خود استفاده کنید . از گوش دادن، درس بگیرید در میان دستوراتی که برای بهبود هوش هیجانی وجوددارد، گوش دادن یکی از عناصر کلیدی است . دفعه بعدی که یک دوست با مشکلی به سراغ شما می‌آید ، به صورت آگاهانه تلاش کنید تا واقعا به آنچه که می‌گوید، گوش دهید . به او اجازه دهید تا به طور کامل خودش را بیان کند، قبل از اینکه با عقایدتان وسط حرفش بپرید. به دقت گوش کردن قبل از صحبت کردن، به شما امکان درک احساسات اورا به دقیق‌ترین شیوه ممکن می‌دهد ، البته قبل از اینکه نصایح شما رنگ تمایلاتتان را بگیرد . مطالعه نشانه‌های غیرکلامی هیجانی بعضی اوقات ، مردم بدون گفتن حتی یک کلمه، احساسشان را نشان می‌دهند . در درک و تشخیص احساسات دیگران، مهم است که به دقت نشانه‌های غیر کلامی آنها را ارزیابی کنید. برای تمرین این موضوع، سعی کنید بخشی از فیلم یا برنامه تلویزیونی را بدون صدا تماشا کنید. ببینید آیا می‌توانید بگویید بازیگران چه احساسی را با حالات چهره و زبان بدن خود به تصویر می‌کشند. آیینه شدن شخصیتی را امتحان کنید بازتاب شخصیت یا آیینه شدن یک راه خوب است، با دیدن احساساتی که دیگران به نمایش می‌گذارند و بازگرداندن همان احساسات به آنها از طریق اعمالتان، می‌توانید هوش هیجانی خود را افزایش دهید . اگر شما می‌توانید به طور موثر آیینه شخصیت دیگران باشی ، در شرایط مناسب، این تکنیک می‌تواند به شما برای افزایش تفاهم با مخاطبان کاری و یا ساختن یک رابطه محکم با دوستان معمولی کمک کند . در حالی که کاوش در احساسات خود شما و دیگران می‌تواند تهدیدآمیز، دشوار، و گاهی اوقات مداخله‌گرانه باشد، همچنین می‌تواند نتایج خوبی برای شما به همراه داشته باشد .اگر شما منتظر زمانی خاص برای افزایش هوش هیجانی خود هستید، باید بگویم که هیچ‌گاه فرا نمی‌رسد ، همین حالا زمان مناسب برای اینکار است، پس زمان را از دست ندهید و از همین حالا شروع کنید. موقعیت استرس زااحساساتتجاربی که مرا دچار استرس می کندانتخاب عمل 4973955-395605نام واحد:تاريخ تکميل:00نام واحد:تاريخ تکميل: بسمه تعالي فرم رضايت آگاهانه شرکت درطرح تحقيقاتي عنوان طرح پژوهشي: تاثیر برنامه آموزشی مهارتهای هوش هیجانی بر استرس تحصیلی دختران نوجوان نام مجري يا مجريان طرح: زهرا امامی مقدم، حمیدرضا بهنام وشانی، ملیحه داودیمعرفي پژوهشدانش‌آموز محترم: این پژوهش به منظور بررسی تاثیر برنامه آموزشی مهارتهای هوش هیجانی بر استرس تحصیلی دختران و با هدف ارائه شیوه‌ای برای کاهش استرس تحصیلی طراحی شده است.در صورت تمایل به شرکت در مطالعه، اطلاعاتی در مورد مشخصات فردی و خانوادگی شما پرسیده می‌شود. درصورت داشتن شرایط ورود به مطالعه، شما در یکی از دو گروه مطالعه شامل شرکت در جلسات آموزشی و عدم شرکت در جلسات وارد می‌شوید. پس از آموزشات لازم در زمینه تکمیل فرم‌ها و پرسشنامه استرس تحصیلی، از شما خواسته می‌شود این ابزارها را قبل و 2 هفته پس از مداخله تکمیل نمایید. چند ماه بعد نتایج پژوهش بصورت کلی در دانشکده پرستاری و مامایی مشهد در اختیار علاقمندان قرار می‌گیرد. مزايادر صورت موثر بودن برنامه آموزشی در برابر استرس می‌توانیم شیوه‌ای ارزان و بی‌خطر با فواید جانبی بسیار برای کاهش استرس تحصیلی دانش‌آموزان ارائه دهیم. خطراتاین تحقیق خطری برای شما در پی نداردجبران خطرات----------------------------------------------------------------------نمونه گيري،دارودرماني يا ساير خدمات(ذکرشود)-----------------------------------------------------------------------محرمانه بودنکلیه اطلاعات محرمانه خواهد بود و نتایج بصورت کلی بدون ذکر نام ارائه خواهد شد.پاسخگويي به پرسشهاشماره تلفن پژوهشگر 09385354822 و آدرس پست الکترونیکی davoudim891@yahoo.com می‌باشد : درصورت نیاز می‌توانید با اینجانب تماس برقرار نموده و سوالات خود را مطرح بفرمائید.حق انصراف درخروج ازمطالعهشرکت من درمطالعه کاملاً اختياري است وآزاد خواهم بود که از شرکت درمطالعه امتناع نموده يا هرزمان مايل بودم بدون آنکه تغييري درنحوه رفتار پزشک درمانگر يا نحوه درمان ومراقبت ازبيماري اينجانب ايجاد شود ازپژوهش مذکور خارج شوم.((رضايت))اينجانب با آگاهي کامل ازموارد فوق رضايت ميدهم که به عنوان يک فرد مورد مطالعه درپژوهش بررسی تاثیر برنامه آموزشی مهارتهای هوش هیجانی بر استرس تحصیلی دختران نوجوان به سرپرستي زهرا امامی مقدم شرکت نمايم .کليه اطلاعاتي که از من گرفته ميشود ونيز نام من محرمانه باقي خواهد ماند و نتايج تحقيقات به صورت کلي ودرقالب اطلاعات گروه مورد مطالعه منتشر ميگردد ونتايج فردي درصورت نياز بدون ذکر نام ومشخصات فردي عرضه خواهد گرديد وهمچنين برائت پزشک يا پزشکان اين طرح را ازکليه اقدامات مذکور دربرگه اطلاعاتي درصورت عدم تقصير درارائه اقدامات اعلام ميدارم.اين موافقت مانع ازاقدامات قانوني اينجانب درمقابل سازمان آموزش و پرورش کل استان خراسان رضوی درصورتي که عملي خلاف وغير انساني انجام شود نخواهد بود.امضاء واثر انگشت فرد مورد پژوهش نام و نام خانوادگي وامضاء شاهد امضاء پژوهشگرآدرس و شماره تماس بیمار حتما ذکر گردد: كدهاي اخلاقي حفاظت از آزمودني انساني در پژوهش هاي علوم پزشكي با توجه به روش مطالعه، کدهاي اخلاقي مرتبط را مشخص نموده و در صورتي که مواردي از کدهاي مرتبط در مطالعه رعايت نشده است، دلايل آن را در قسمت 3-13 بند الف ذکر فرماييد. 1- كسب رضايت آگاهانه در كليه تحقيقاتي كه بر روي آزمودني انساني انجام مي گيرد ضروري است. در مورد تحقيقات مداخله اي، كسب رضايت آگاهانه بايد كتبي باشد. 2- ارجحيت منافع جامعه يا پيشرفت علم نمي تواند توجيهي براي قراردادن آزمودني در معرض ضرر و زيان غير معقول باشد و يا محدوديتي در اعمال اراده و اختيار او ايجاد نمايد. 3- كسب رضايت آگاهانه بايستي فارغ از هرگونه اجبار، تهديد، تطميع و اغوا انجام گردد، در غير اينصورت رضايت اخذ شده باطل و هيچ اثر قانوني براي آن مترتب نيست و در صورت بروز هرگونه خسارت، مسئوليت آن متوجه پژوهشگر خواهد بود. 4- در مواردي كه به لحاظ تشكيلاتي، محقق موقعيتي بالاتر و موثرتر نسبت به آزمودني داشته باشد، علت انتخاب آزمودني بايد به تاييد كميته اخلاق در پژوهش رسيده و توسط فردي ثالث رضايت آگاهانه كسب شود. 5- در انجام تحقيقات علوم پزشكي اعم از درماني و غير درماني محقق مكلف است اطلاعات مربوط به روش اجراء و هدف از انجام تحقيق، زيان‌هاي احتمالي، فوايد، ماهيت و مدت تحقيق را به ميزاني كه با آزمودني ارتباط دارد به وي تفهيم نموده و به سوالات او پاسخ‌هاي قانع كننده دهد و مراتب مذكور را در رضايت نامه قيد نمايد. 6- در تحقيقات علوم پزشكي بايد قبل از انجام تحقيق تمهيدات لازم فراهم گردد و در صورت بروز خسارت غير متعارف جبران شود. 7- نحوه ارائه گزارش يا اعلام نتيجه تحقيقات مي بايد متضمن رعايت حقوق مادي و معنوي عناصر ذيربط آزمودني، پژوهشگر، پژوهش و سازمان مربوطه باشد. 8- محقق بايد به آزمودني اعلام نمايد كه مي تواند در هر زمان كه مايل باشد از شركت در تحقيق منصرف شود بديهي است در صورت انصراف پژوهشگر مكلف است مواردي را كه ترك تحقيق، تبعات نامطلوبي نصيب آزمودني مي‌نمايد به ايشان تفهيم نموده و او را حمايت كند. 9- چنانچه به نظر پژوهشگر ، ارائه بعضي از اطلاعات به آزمودني منجر به مخدوش شدن نتايج تحقيق گردد، عدم ارائه اين اطلاعات مي بايستي با تاييد كميته اخلاق در پژوهش باشد و ضمنا برنامه ريزي كاملي جهت آگاهي به موقع آزمودني از آن اطلاعات تدارك ديده مي شود. 10- مسئوليت تفهيم اطلاعات به آزمودني به عهده محقق است، در مواردي كه فرد ديگري اين اطلاعات را به آزمودني بدهد از محقق سبب مسئوليت نمي گردد. 11- شركت دادن آزمودني در پژوهش، بدون ارائه اطلاعات مربوط به پژوهش ممنوع است. مگر اينكه آزمودني آگاهانه از حق خود در كسب اطلاعات صرفنظر كرده باشد. 12- در تحقيقات كارآزمايي باليني كه وجود دو گروه شاهد و مورد ضروري است بايستي به آزمودني‌هايي كه در تحقيق شركت كرده اند اطلاع داد ممكن است به طور تصادفي در يكي از دو گروه فوق قرار گيرند. 13- در تحقيقات درماني ميزان ضرر و زيان بايستي كمتر از منافع تحقيق باشد 14- در تحقيقات غير درماني ميزان ضرر قابل پذيرش نبايستي از ميزان ضرري كه آزمودني در زندگي روزمره با آنها مواجه است بيشتر باشد. توضيح آنكه در محاسبه ضررو زيان در زندگي روزمره ضرورت دارد. 15- عملي بودن، ساده بودن، راحت بودن، سريع بودن ، اقتصادي بودن و مشابه آن نمي تواند توجيهي براي مواجه نمودن آزمودني با ضرر و زيان اضافي در تحقيق باشد.   16- در تحقيقاتي كه داراي زيان احتمالي بوده و آزمودني‌هايي در آنها مورد پژوهش قرار مي گيرند كه دچار فقر فرهنگي يا اجتماعي و يا مالي هستند لازم است درك صحيح آزمودني‌ها از اين زيان‌ها مورد تاييد كميته اخلاق در پژوهش قرار گيرد. 17- محقق موظف است كه اطلاعات مربوط به آزمودني را به عنوان ”راز“ تلقي و آن را افشاء ننموده و ضمنا شرايط عدم افشاء آن را نيز فراهم كند، مگر آنكه در اين مسير محدوديتي داشته باشد كه در اين صورت بايد قبلا آزمودني را مطلع نمايد. 18- در مواردي كه آزمودني از نوع دارو در تحقيق بي اطلاع باشد، محقق بايستي ترتيبي اتخاذ نمايد كه در شرايط ضروري، اطلاعات مربوط به دارو را در اختيار آزمودني و يا پزشك معالج او قرار دهد. 19- هرگونه صدمه جسمي و زيان مالي كه در پي انجام تحقيق بر آزمودني تحميل شود بايستي مطابق قوانين موجود جبران گردد. 20- انجام روش‌هاي گوناگون تحقيق نبايد مغاير با موازين ديني و فرهنگي آزمودني و جامعه باشد. 21- در شرايط مساوي در روند تحقيق چه از نظر نوع آزمودني و چه از نظر روش تحقيق- انتخاب آزمودني از بين زندانيان و گروه‌هاي خاص از طرفي و بقيه جامعه از طرف ديگر انتخاب اولويت به عهده كميته اخلاق در پژوهش است. 22- شركت زندانيان در تحقيقاتي كه نتايج آن منحصر به زندانيان مي شود با كسب رضايت آگاهانه كتبي بلامانع است. 23- زندانيان را به علت شرايط خاص از جمله در دسترس بودن آنان نبايد به عنوان آزمودني ترجيحي در تحقيقات شركت داد و از طرفي نيز نمي توان آنها را از منافع تحقيق محروم نمود. 24- شركت گروه‌هاي صغار، عقب ماندگي ذهني، مبتلايان به زوال عقل و بيماران روان پريش در كليه تحقيقات به شرايط كسب رضايت كتبي از ولي قانوني آنها و اثبات ضرورت انجام چنين تحقيقي بلامانع است. در صورتي‌كه در ابتداي تحقيق آزمودني زوال عقل و يا علائم روان پريشي نداشته و در مدت انجام تحقيق مبتلا به علائم روان پريشي و يا زوال عقل گردد، رضايت قبلي باطل بوده و بايد از ولي قانوني او رضايت كتبي كسب شود. آزمودني‌هايي كه در ابتداي تحقيق روان پريش يا صغير بوده اند اگر در مدت انجام تحقيق به ترتيب واجد صلاحيت يا كبير شوند، رضايت قبلي ولي ايشان باطل بوده و لازم است رضايت كتبي جديدي از خود ايشان كسب شود. 25- انجام تحققيات غير درماني بر روي  جنين مجاز نيست. انجام تحقيقات درماني بر روي جنين مجاز است كه به نفع جنين و يا مادرش بوده و ضرري متوجه هيچ يك از آنان نگردد. بديهي است سبب رضايت آگاهانه كتبي از مادر و ولي قانوني جنين ضروري است. 26- انجام تحقيق بر روي جنين‌هاي سقط شده به ضرورت و رعايت موازين قانوني بلامانع است.