صفحه محصول - ادبیات نظری و پیشینه تجربی نظریه های لکنت زبان

ادبیات نظری و پیشینه تجربی نظریه های لکنت زبان (docx) 57 صفحه

دسته بندی : تحقیق

نوع فایل : Word (.docx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )

تعداد صفحات: 57 صفحه

قسمتی از متن Word (.docx) :

دانشگاه شهید بهشتی دانشکدةعلوم تربیتی و روانشناسی پایاننامه جهت دریافت درجة کارشناسی ارشد رشتة روانشناسی عمومی عنوان: اثربخشی آواز- ملودیک بر کاهش لکنت و اضطراب در کودکان دبستانی اساتید راهنما: جناب آقایان: دکتر مسعود شریفی و دکتر علی زاده محمدی اساتید مشاور: جناب آقایان: دکتر حسین پورشهریار و دکتر مرتضی فرازی نگارنده: فرشته یوسفوند بهمن1392 دانشگاه شهید بهشتی دانشکدةعلوم تربیتی و روانشناسی پایاننامه جهت دریافت درجة کارشناسی ارشد رشتة روانشناسی عمومی عنوان: اثربخشی آواز- ملودیک بر کاهش لکنت و اضطراب در کودکان دبستانی اساتید راهنما: جناب آقایان: دکتر مسعود شریفی و دکتر علی زاده محمدی اساتید مشاور: جناب آقایان: دکتر حسین پورشهریار و دکتر مرتضی فرازی داور خارجی: جناب آقای دکتر ابوالقاسم مهری نژاد داور داخلی: جناب آقای دکتر محمود حیدری نگارنده: فرشته یوسفوند بهمن1392 25825453313430002582545430339500 تقدیم : 254127074866500تقدیم به تمام بچههایی که از لکنت رنج میبرند و به خاطر آن همیشه به انزوا و سکوت پناه خود میبرند به امید روزی که بدون هیچگونه غمی ترانههای پنهان وجودشان را فریاد بزند. و تقدیم به پدر و مادرم که در تمام لحظات زندگیم با باور کردنم و دعاهای خیرشان اعتماد به نفس و جسارت کار کردن را در وجودم شعله ور ساختند. 2602865210058000 سپاس خدای بزرگ را شاکرم که در مسیر طولانی این پایان نامه همچون لحظه لحظههای زندگی در کنارم بود و تنهایم نگذاشته، سپاس تو را ای مهربان! که هرچه دارم و هر که هستم همه از لطف بیکران توست. و با تشکر از اساتید بزرگوارم جناب آقایان دکتر شریفی و زاده محمدی و همچنین اساتید مشاورم جناب آقایان دکتر پورشهریار و دکتر فرازی که اگر راهنمایی دلسوزانه آنها نبود این پژوهش به سرانجام نمی رسید. و همچنین خواهران خوبم که همیشه در همه مراحل زندگیم دلسوزانه و بی دریغ در کنارم بوده اند بخصوص خواهرم لیلا یوسف وند که در تمام مدت انجام این پژوهش به عنوان دستیار پژوهش پرتلاش و دلسوزانه کنارم بود. و تشکر ویژه دارم از دوستان خوبم لیلا جوزقیان و مهدیه اسفندیاری که تمام مدت این پژوهش همراهی ام نمودند. و تشکر ویژه از دوست بزرگوارم سرکار خانم پرستوی رضایی که در تمام مدت تحصیل با تشویق های خویش، موجبات اشتیاق و تلاش در انجام فعالیتهایم شد. 2654300754951500چکیده زبان كلامـي، جزء اساسي در بيان عقايد، تعامل اجتماعـي و درك امور آموزشي است. برقـراري رابطة مؤثر نيازمند مهارتهاي زباني و كلامی است. افراد دچار لکنت، مانند سایر افراد عصبی مستعد رنج بردن از ترسها، نگرانیها و اضطرابها هستند. پژوهشها نشان میدهد که تنیدگی یا اضطراب، لکنت را تشدید میکند و هرچه اضطراب بیشتر باشد لکنت شدیدتر خواهد بود. از جمله درمانهای غیر دارویی در کاهش اضطراب و لکنت، موسیقی میباشد. ریتم و صدای موسیقی، تقویت جریان تکلم را در اختلالات گفتاری نظیر لکنت میتواند آسان سازد. مطالعات نشان میدهد که محرک ریتمیک بهطور برجستهای باعث تخفیف لکنت میشود. هدف مطالعه حاضر بررسی تأثیر آواز- ملودیک بر روی اختلالات اضطرابی و لکنت کودکان دبستانی بود. در این مطالعه از یک طرح تک آزمودنی استفاده شد. برای این منظور به مدت 16 جلسه پنج کودک دارای لکنت مورد درمان قرار گرفتند. و سپس قبل از مداخله و بعد از مداخله به صورت جداگانه پنج بار دو تست شدت لکنت کودکان 3 و تست اضطراب آشکار از آنها گرفته شد. نتایج تحلیل مشاهدی و کمی دادهها نشان داد که در نتیجه درمان، شدت لکنت درهر پنج کودک کاهش یافت. همچنین در نتیجه تحلیل کیفی و کمی دادهها حاصل از تست اضطراب آشکار کودکان مشخص شد که بعد از پایان درمان به طور کلی شدت اضطراب به شکل جزئی کاهش داشته است. بر این اساس میتوان گفت درمان آواز - ملودیک در کاهش لکنت و اضطراب مؤثر بوده است. 2479675216535000کلیدواژهها: درمان آواز – ملودیک، لکنت، اضطراب. فهرست مطالب لکنت 2-2-1 ماهیت لکنت26 2-2-2 تعاریف لکنت29 2-2-3 انواع لکنت31 2-2-4 علل لکنت32 2-2- 5 نظریه های لکنت35 2-2-5-1 نظریة دکتر اسمایلی بلانتون35 2-2-5-2 نظریه دکتر بلومل36 2-2-5-3 نظریه دکتر بوم36 2-2-5-4 نظریه دکتر برینگ برینگلسون37 2-2-5-5 نظریه شیهان37 2-2-5-6 نظریه دکتر کاروت37 2-2-5-7 نظریه وندل جانسون38 2-2-5-8 نظریه دکتر نایب دونلاپ38 2-2-5-9 نظریه ون رایپر39 2-2-5-10نظریه دکتر جان ام فلچر39 2-2-5-11 نظریه دکتر میبل اف گیلفورد40 2-2-6 درمان های لکنت40 2-2-6-1 تلقین43 2-2-6-2 هیپنوتیزم43 2-2-6-3 خود القایی43 2-2-6-4 روش جویدن تنفس44 2-2-6-5 روش آرام-سازی45 2-2-6-6 خواب درمانی45 2-2-6-7 رفتار درمانی45 2-2-6-8 درمان ها تنبیهی و تشویقی46 2-2-6-9 درمان های عامیانه46 2-2-6-10 درمان جراحی46 2-2-6-11 استفاده از شوک الکتریکی47 2-2-6-12 درمان تنبیهی مدرن47 1-7 تعریف مفاهیم 1-7-1 تعاریف نظری لکنت: براساس DSM-IV-TR(2001)، اختلال سیالی بهنجار و آهنگ سخن گفتن که با سن فرد نامتناسب است ویژگی اصلی لکنت را تشکیل میدهد. این اختلال با تکرارهای و تطویلهای صوتها و هجاها و همچنین دیگر اختلالهای سیالی گفتار همراه است. اضطراب: «معمولاً به احساس ترس، تشویش فراگیر، مبهم و بسیار ناخوشایند اطلاق میشود. فرد مضطرب، خصوصاً در مورد خطرات ناشناخته بسیار نگران است. افزون بر آن فرد مضطرب عموماً ترکیبی از نشانههای زیر را نشان میدهد: تپش سریع قلب، تنگی نفس، اسهال،بیاشتهایی، سستی، سرگیجه، بیخوابی، تکرار ادرار، لرزش، همه این نشانههای جسمانی با ترس و اضطراب همراهند»(ساراسون؛ 1390: 304). آواز- ملودیک: «تکنیک شناخته شده درمان آواز- ملودیک (MIT) دردهة هفتاد میلادی به عنوان یک روش ترمیمی برای بخشی از مسایل گفتاری بزرگسالان زبان پریش به وجود آمده است در روش(MIT) عبارات و جملات کوتاه در نمونههای سادة آهنگین با آواز خوانده میشود. به موازاتی که بیماران عبارات و جملات را یاد میگیرند آهنگها کمرنگتر و محو میشوند. روش (MIT)بر پایة این نظریه قرار گرفته است که وقتی نیمکره سمت چپ مغز آسیب میبیند میتوان به وسیلۀ اغراق در آواز (ریتم، با مؤکد بیان کردن جملات ملودیک) با کمک نیمکره راست، تکلم را تحریک کرده وآن را بهبود بخشید»(به نقل از اشمیت پترز،1389: 105). 1-7-2 تعاریف عملیاتی لکنت: در این پژوهش لکنت، میزان نمره کسب شده از طریق پرسشنامه آزمون شدت لکنت3 (SSI) یک مقیاسی كه بر مبناي آن دفعات بروز لكنت، مدت زمان گرفتگیهای كلامي و دفعات بروز حركات اضافه در ساير اندامها هنگام گفتار، فرد را حین خواندن و همچنین گفتار شفاهی اندازهگیری میکند. اضطراب: در این پژوهش اضطراب، میزان نمره کسب شده از طریق پاسخ به سؤالات اضطراب مقیاس تجدید نظر شده اضطراب آشکار کودکان(RCMAS) که یک مقیاس خود گزارش دهی 38 گویه است که قبل و بعد از درمان از آزمودنیها گرفته و اندازه گیری میشود. آواز- ملودیک: منظور از آواز- ملودیک در این پژوهش ترانه و جملات کوتاه، که از ترانههای نظر انتخاب و علاوه بر آن شعرهای کودکانه در نمونههای ساده آهنگین که با آواز خوانده میشود. به موازاتی که آزمودنی، عبارات و جملات را یاد میگیرد، آهنگها کم رنگتر و بهتدریج محو میشوند و این ترانهها به مدت یک ساعت تمرین میشوند. فصل دوم پیشینة پژوهش لکنـت لکنت 2-2-1 ماهیت لکنت گفتار فرآیند سادهاي نیست بلکه نیازمند حرکات هماهنگ، سریع و ظریف اندامهاي گویایی میباشد. علاوه بر این، زمانبندي دقیق عضلات براي تنفس و تولید صوت جهت گفتار ضروري است.عوامل زیادي میتوانند این فرآیند را در انسان به علل شناخته يا ناشناخته دچار اختلال و آسيب گرداند؛ لكنت يكي از این عوامل مهم و شناخته شده در زمينة توانايیهاي زباني و گفتاري میباشد(اسلامی، امیري، تقاء و اسلامی، 1388) . «اختلال گفتار شامل ناتوانی در ایجاد و کنترل صداها و کلام (شمرده سخن گفتن) و ناتوانی در حفظ ریتم گفتار (گفتار سلیس) است. اختلال زبانی شامل هر دو اختلال گفتاری و زبانی است که باعث ضعف در هماهنگی بین تنفس و مکانیزم صدا، ناتوانی در ادای کامل جملهها و کلمات و در نتیجه مشکلات عاطفی و اجتماعی میشود»(زاده محمدی؛ 1388: 71). اختلالات گفتاري به آسیب در صوت، تولید صداهاي گفتاري و روانی کلام گفته میشود که به دلیل تأخیر یا آسیب در مکانیسم کنترل حرکتی گفتار در سیستم اعصاب مرکزي یا محركهاي زبانی نامناسب و بد استفاده کردن از سیستم تولید صوت ایجاد میشود(سلیمانی،محمدی، خزایی، ارتیاحی؛ 1390). هر نوع اختلال یا ناهنجاری که در فرایندهای طبیعی تولید و درک زبان، اعم از مهارتهای شنیداری، گفتاری، خواندن یا نوشتن، به وجود آید. اختلالات زبانی از نظرمنشاء به دو گروه اختلالات رشدی و اختلالات اکتسابی تقسیم میشوند: اختلالات رشدی زبان که از آغاز تولد در مرحل مختلف رشد در یادگیری مهارتهای مختلف زبانی ظاهر میشوند و خود به دو گروه مرکزی و عضوی تقسیم شوند. در اختلالات مرکزی، نوعی آسیب یا ضایعه در دستگاه مرکزی اعصاب، منشاء اصلی اختلال زبانی است، در حالی که در اختلالات عضوی نوعی نقض عضو از قبیل شکاف لب، شکاف کام و یا هر نوع نقض عضو در اندامهای گویایی موجب اختلال میشود. در اختلالات رشدی سیر فراگیر زبان یا جنبهای از ساخت یا کاربرد زبان یا با تاخیر همراه است و یا به صورت غیرطبیعی است. در اختلالات اکتسابی زبان، فرد در نتیجه نوعی ضایعه مغزی و یا بیماری عصبی دچار اختلال زبانی میشود. انواع زبان پریشی در بزرگسالان از نمونههای اختلال اکتسابی زبان است(نیلی پور، دارویی، فرازی، عامری، صالحی، آذر مهری، 1392). غالباً تمام کودکان 2-3 ساله هنگامیکه سخن گفتن را میآموزند، کمی لکنت دارند. بهخصوص زمانیکه غلیان مطالب در مغز طفل سریعتر از اعمال حرکت مربوط بدن انجام میگیرد و توانایی فکری کودک بیشتر از توانایی زبانی اوست. در صورتیکه در این گونه موارد دوستان یا والدین کودک مرتب سعی در تصحیح گفتار کودک خود داشته باشند، کودک کم کم حرف زدن را برای خود عذابی و حلقه معیوبی بدین ترتیب ایجاد می شود. ترس از لکنت باعث خودآگاهی شدید در مقابل پدر و مادر میشود و در نتیجه بر شدت لکنت میافزاید. این افزایش سبب از بین بردن امنیت و اعتماد بنفس کودک شده و این پدیده ادامه مییابد(بیرجندی،1362). يكي از نظريات مطرح شده، در زمینه لکنت نقص در كنترل حركتي گفتار است كه در آن كنترل، زمانبندي و هماهنگي عضلات گفتار آسيب میبيند. شواهدي وجود دارد كه لكنت در برخي ويژگيها با ساير اختلالات كنترل حركتي مانند ديزآرتري، ديستوني و آپراكسي مشترك است. اين ويژگيها عبارت از نوسانهاي ترموري، تشديد علايم با افزايش پيچيدگي تكليف و بهبودي با تمرين تكراري يا بهبودي در نتيجه گفتار كند، ريتميك و زمانبندي شده ميباشد. ناهنجاريهاي ديگري نيز در كنترل حركتي گفتار توسط تكنيكهايي مانند زمان واكنش، اغتشاش و مطالعات رفلكس در افراد داراي لكنت گزارش شده است بهعلاوه، اختلالات پردازش شنيداري نيز در افراد مبتلا به لكنت در مطالعات متعددي گزارش گرديده و در اين مطالعات، تكاليف درد و شكل ادراكي صرف و ادراكي ـ حركتي ارائه شده است. نتايج اين مطالعات در دو حالت قابل دستهبندي هستند1-درگيري صرف شنيداري و2-درگيري توأم شنيداري - حركتي، از سوي ديگر يافتههاي متعددي نيز حاكي از ارتباط بين لكنت و پردازشهاي زباني ميباشد. بهطور مثال نشان داده شده است كه افزايش پيچيدگيهاي نحوي با افزايش نارواني همراه ميشود و زمان شروع لكنت با رشد سريع مهارتهاي زباني همزمان است (به نقل از نظری، جهان، مقدم سلیمی،1391). اشکال در حرف زدن در افراد لکنتی بر حسب موقعیتها مختلف متفاوت است. مثلاً غالب این افراد میتوانند در تنهایی بهطور عادی یا با اندکی اشکال صحبت کنند، بخوانند یا زمزمه کنند. حتی غالباً در مقابل افرادی که شخص، خود را بالاتر از آنها حس میکند اشکال چندانی نشان نمیدهند، بلکه لکنت زمانی شدیدتر میشود که شخص خود را پایینتر از مخاطب خود احساس کند یا دست و پای خود را گم کند. در بیشتر لکنتیها، علائم اختلالات عاطفی از قبیل تشویش کشمکش درونی و احساسات حقارت و ناامنی و ترس از روبهرو شدن با اجتماع وجود دارد(بیرجندی، 1362). بهخصوص در کودکان و نوجوانان بهعلت ناتوانی در برخورد درست با این استرسها دچار آسیبهای جسمانی، روانی و اجتماعی فراوانی میگردند (توزندهجان، نعيمي، احمدپور،1390) و همچنین امکان دارد اضطراب و استرس سبب بروز لکنت در کودکان شود. وقتی کودکان برای گفتن جمله یا کلمة مناسب تحت فشار محیط و یا مورد سرزنش قرار میگیرند، اضطراب و در نتیجه لکنتش افزایش پیدا میکند (ربیعی؛1386 ). لکنت درمیان پسران بیشتر از دختران بوده است؛ بهطوریکه در بررسیها و تحقیقات مختلف نسبتی در حدود 70 درصد برای پسران و 30 درصد برای دختران ذکر گردیده است. 2-2-2 تعاریف لکنت یکی از واکنشهای فیزیولوژیکی انسان به فشار روانی، افزایش تنش عضلانی(گرفتگی ماهیچهای)است. این گرفتگی در ناحیة تارهای صوتی بروز پیدا میکند. این گرفتگی را میتوان بهراحتی در کودکان مشاهده کرد. لکنت در واقع عارضهای است، که موجب لکنت ذهنی و لکنت ظاهری میشود.(فرهمند پور،1389: 207). افراد مبتلا به لکنت معمولاً بهطور غیرطبیعی حروف و کلمات را تکرار مینمایند و بهعبارت دیگر فاقد روانی و سلاست در گفتار هستند و یا اینکه اختلال گفتاری در آنها مربوط به وقفهای عضلانی است که هنگام تلفظ حروف و سیلابها عارض شده و مانع از شروع یا ادامة سخن گفتن میگردد(همان منبع). لكنت نيز يكي از نارساييهاي تكلم است و عبارت است از مكث، تكرار، كشيدگي و بهميان اندازي بهويژه در واحدهاي كوچك گفتاري (صدا، بخش و هجا) كه موجب ميشود زبان گفتاري آسيب ببيند و در مواردي با حركات اضافي ساير اندامها از قبيل پلك زدن، بيرون آوردن، كج كردن عضلات ناحيه گردن، تكان دادن دست و پا و يا انقباض عضلات صورت نيز همراه شود و در اكثر موارد سن ابتلا به آن، سنين يادگيري تكلم ميباشد و ايجاد يا تشديد نقص در سنين 2تا 7 سالگي بيشتر ديده ميشود. اصولاً در دو دوره از زندگي، كودك مبتلا به لكنت بيشتر ديده ميشود. :يکی در دوران آغاز فراگيري گفتار و جمله سازي و ديگري در سنين ورود به مدرسه و شروع تحصيل و در دوران بلوغ نيز نمونه اي از ابتلا به لكنت مشاهده شده است (مرزبان،1385). لكنت یک اختلال حركتي در جريان سيال و روانگفتار است كه با علائمي مثل تكرار كلمات و اصوات، كشيدهتر گفتن بعضي آواها و يا قفل شدگي اندام هاي گويايي بر روي تلفظ برخي صداها همراه است. و فردی که دارای لکنت می باشد ممکن است برای پنهان کردن یا اجتناب از لکنت خود دست به اعمالي بزند كه باعث تلاش و تقلاي اضافي در حين صحبت در فرد میگردد(زمانی، 1390). به بیان کلی «لکنت یک اختلال سیالی بیان لفظی است که براساس تکرار و تطویلهای غیر ارادی، صدا دار یا بیصدا، به هنگام انتشار واحدهای کوچک سخن یعنی اصوات، هجاهای مجزا یا هجاهای کلمات مشخص میشود. این اختلالات معمولاً بسیار فراوانند و به آسانی مهار نمیشوند.» (دادستان،1387: 65-64). یکی از نقاط ضعف کودک گفتار اوست. حتی اگر کودک بسیار سلیس و روان صحبت کند. تکرار کردن و کشیدهگویی غیر ارادی صداها و هجاهای گفتار و قطع جریان روان طبیعی گفتاری که گوینده تلاش میکند آن را به پایان برساند. مشخصههای ثانوی یا همراه لکنت شامل عادتهای عضلانی یا حرکتی و رفتارهای همراه در شروع گفتار، برای مخفی کردن و یا تغییر دادن ناروانی گفتار این اختلال ممکن است در سطح عصبی عضلانی، تنفسی، آواسازی و یا روندهای تولید آوا باشد(نیلی پور و همکاران، 1392). 2-2-3 انواع لکنت در لکنت نوع کلونیک(یا حالت تکراری در بیان کلمه) کودک یک سیلاب از کلمهای را با سرعت و تشنج تکرار میکند. مثلاً کلمة پدر را چنین تکرار می کند: پ پ پ پدر. و در لکنت نوع تونیک(یا توقف در تلفـظ) فعالیتهای عضلات تلفظی با چند ثانیهای توقف و سکون بهوجود میآید و کودک دچار گیر و وقفه در تلفظ و ادای کلمه به همراه فشار و کوشش و حرکات خاصی است.کودک در این نوع لکنت برای ادای کلمه به شدت به خود فشار آورده و پس از لحظاتی سکون، بهطور ناگهانی با تشنج کلمه را ادا میکند(معاف مشهدی، 1386). لكنت داراي انواع مختلفي است.همان طور كه در ادامه ذكر ميشود در نوعي از لكنت كودك يا فرد لكنتي بر روي اولين حروف برخي از كلمات يا بخشي از كلام تكيه يا تكرار ميكند كه اين تكرار با تشنج و فشارغيرعادي بر اعضاي تشكيل دهندهي گفتار همراه است.مثلاً به هنگام تلفظ كلمه (بابا) لبها صامت (ب) راچندين بار با فشار بيش ازحد بر لب تكرار ميكنند تا بالاخره بابا به لفظ آيد ب...ب... بابا به اين عارضه در اصطلاح علمي كلونيك گويند .هنگام تلفظ كلمه را با وقفه و با فشار بيان نمايد يعني هنگام تلفظ كلمه چند ثانيهاي توقف حاصل شود و سپس كلمه بيان گردد.اين نوع لكنت به تونیک كه همان توقف در تلفظ است مشهور است. گاهي لكنت تركيبي از هر دو نقص ياد شده است و كودك مشكل مضاعفي در تلفظ كلمات و حروف دارد. در نوع ديگر تقسيم بندي لكنت را به دو نوع اوليه و ثانويه تقسيم مي كنند: 1- لكنت اوليه: تظاهرات لكنت كم اتفاق ميافتد از هر100كلمه 10 اشكال دارد حركات اضافي ديگر (واكنشهاي لكنت) دارد . 2- لكنت ثانويه: در اين نوع لكنت تظاهرات لكنت افزايش مييابد. تعداد گير كردن ها و مكث بيشتر ميگردد و واكنشهاي اضافي حركتي مثل تكان دادن دستها و پاها وجود دارد. در لكنت ثانويه مكثها بيشتر و طولانيتر و مداومتر ميشود. به لكنت معماي گفتار درماني گفته ميشود و علت آن هنوز خيلي مشخص نيست. در لكنتیها عمدتاً اشكال در صدا ميباشد. لكنتيها بين صداهاي يك كلمه مكث دارند اما يك فرد عادي بين كلمات يك عبارت مكث ميكند(مرزبان، 1385). 2-2-4 علل لکنت «علت ابتلا به لکنت بر خلاف بیشتر اشکالات گفتاری هنوز ناشناخته مانده است. برخی از محققان لکنت را به مشکلات شخصیتی نسبت میدهند، گروهی آن را ناشی از مشکلات پزشکی میدانند و برخی نیز این اختلال را در چهارچوب مشکلات ارتباطی قرار میدهند. مؤلفان متعددی کوشش کردهاند تا پدیدة جهانشمول بودن لکنت را بر اساس علت شناسی آن تبیین کنند. از دیدگاه روان تحلیل گری لکنت یک روان آزردگی یا نوعی واپس روی است که بین هیستری تبدیل و روان آزردگی وسواس و یا در چهارچوب یک سازمان یافتگی پارانویایی ـ که فرد لکنتی بر اساس دفاعهای وسواسی و هیستریکی خویشتن بنا میکند ـ قرار دارد و چون هر کس میتواند یک یا چند نشانة واپس روی را در وهلهای از زندگی خود نشان دهد پس مشاهدة این پدیده در سراسر جهان و در خلال قرنها شگفتانگیز نیست»(دادستان، 1387: 73). ترس، کمرویی، شتابزدگی در گفتار، تنفس نامنظم، عدم اعتماد به نفس، تنبیه بدنی در کودکان چپ دست، احساس حقارت و وراثت از سوی محققین مختلف از جمله عوامل بروز لکنت ذکر گردیدهاند. اما در این میان نظریهای که بیشتر جلب توجه میکند نظریة تئوری نارسایی تفکر زبانی –نظری است. اساساً این تئوری بر این عقیده استوار است که افراد لکنتی واجد یک مشکل در پردازش افکار و اندیشههای خود در قالب زبان میباشند.(ادواردپیشون1971) این مشکل که نارسایی تفکر زبانی– نظری به آن اطلاق میشود منجر به گرفتگی زبان یا لکنت میگردد. مدافعان این نظریه معتقدند که ورای هر لکنت، اختلال،ناپختگی و نارسایی در تکامل زبان وجود دارد و کسانی که دارای این هستند که از شکل دادن به اندیشه های خود در قالب زبان حتی برای خود نیز عاجزند. بر اساس این نظریه دو شیوه تفکر انسانی وجود دارد: 1. شیوة تفکر حسی ــ عملی که تجسم ذهنی به کمک تصاویر یا خاطرات حسی و یا تصور حرکات در ذهن است. 2-شیوة تفکر زبانی ـ نظری که در این شیوه، تفکر کلمات را به خدمت میگیرد و بهصورت کلام درمیآید. برای این منظور فرد میبایست دارای بیواسطگی زبان باشد؛ یعنی افکار او بدون واسطه شکل کلمات را به خود بگیرند و شخص بدون مکث خارج از حد طبیعی بتواند تفکر خود را مطابق الگوهای زبانی اظهار نماید. طراحان این تئوری معتقدند که افراد لکنتی فاقد بی واسطگی زبان میباشند. در این افراد اول فکر پدید میآید و سپس در قالب کلمات شکل میگیرد. مثل اینکه این افراد مجبور به ترجمة زبانی هستند که به آن تکلم میکنند. به این حالت نارسایی تفکر زبانی نظری گفته میشود. عواملی که سبب ایجاد این نارسایی در فرآیند تفکر- زبان میشوند عبارتند از: 1. توارث: این نظریه معتقد است که فرد لکنتی زمینههای نارسایی تفکر زبانی نظری را به ارث میبرد نه خود لکنت را. طرفداران این نظریه با توارث در لکنت به شکل انتقال ژنتیکی آن موافق نیستند بلکه معتقدند که فرد زمینههای روانی و سرشتی از قبیل هیجانات و اختلالات عاطفی را به ارث می برد و عوامل بیرونی با تاثیر در این زمینهها سبب بروز لکنت میگردند(زاده محمدی، 1388: 83-87) 2. دو زبانه بودن: دو یا چند زبانه بودن کودک سبب اختلال در نظمدهی زبان و بیان آن در قالب الگوهای قابل پذیرش جامعه میشود چرا که هر زبان قوانین ساختی مخصوص به خود را دارد و گزینش یکی از آنها بدون متأثر شدن از الگوهای زبانی دیگر در کودکان دوزبانه میسر نیست. 3. عوامل روانی: نامساعد بودن محیطی که کودک در آن به سر می برد را شامل میشود. تعارضات عاطفی ناشی از روابط خانوادگی، محرومیت از مادر و اختلال در ارتباط کلامی بین مادر و فرزند و تجربههای ناخوشایند کلامی کودک موجب اختلال در تمایل فرد به صحبت کردن است. 4. تأخیر در گفتار: تحقیقات نشان داده که 27% لکنتیها دچار تأخیر در تکلم بودهاند. این تأخیرها نمودهای گوناگونی ازجمله تلفظ نادرست همخوانها یا تشحیص ندادن آنها از همدیگر، حذف همخوان آخر کلمه و یا توقف کودک در مرحله کلمه –جمله دارند. این تأخیرات چنانچه با برخوردهای ناهنجار محیطی توأم شود باعث لکنت میگردد . 5. نارسایی ذهنی عمومی: طراحان این نظریه معتقدند که یک نارسایی عمومی هوشی نیز موجب اختلال در کنش نظمدهندة زبانی میشود. این نظریه بر پایة مشاهدات کلینیکی نشان داده که حدود 15% الی 28% لکنتیها در بین افراد عقب مانده وجود دارند . 6. فعالیت بیش از حد تفکر حسی – عملی : این نظریه بالا بودن بهره هوشی را سبب عدم تعادل بین تفکر حسی- عملی و تفکر زبانی نظری میداند. تئوری پردازان نارسایی تفکر زبانی–نظری عقیده دارند که به کودک نباید اجازه داد بیش از حد با مفاهیم زیبایی شناختی و یا مکانیکی و یا حتی با مفاهیم اخلاقی فراتر از سطح ذهن خود آشنا شود. «اگر چه نظریه پردازان مختلف لکنت را به سازمان یافتگی روان آزرده وار، رفتارهای آموخته شده در تعامل با والدین و اطرافیان، ناهماهنگیهای ادراکی و عصبی ـ عضلانی و بالاخره به عوامل ژنتیکی نسبت دادهاند و هریک نیز با پافشاری بر موضع خود خواستهاند ثابت کنند که علت این اختلال بهآسانی قابل شناسایی است اما هنوز هم پس از قرنها مشاهده، تحلیل و تشخیص تدارک روشهای درمانگری عامیانه و علمی نتوانستهاند به علت اصلی این مشکل گفتاری پی برند. پس باید پذیرفت که وقوع این پدیده به یک علت خاص محدود نمیشود و قبول این نکته نیز به منزلة پذیرش نقطة پایان این بحثهای پایان ناپذیر است؛ چراکه به رغم تمامی این موضع گیریها، افراد لکنتی همواره دچار لکنت بوده و هنوز هم هستند. با این حال پیشرفتهای چشمگیری در قلمرو روشهای درمانگری به وقوع پیوسته است و شاید این روشها بتوانند در آینده علت و چگونگی اثر بخشی و یا عدم تأثیر روشهای مختلف درمانگری را آشکار کنند و از این راه دستیابی به علت یا علل لکنت را نیز امکان پذیر سازند»(دادستان1387: 74) . 2-2-5 نظریههای لکنت 2-2-5-1 نظریه دکتر اسمایلی بلانتون "دکتر بلانتون دلیل لکنت را عوامل روانی میداند و معتقد است که ترس موجب کاهش کنترل کورتکس بر روی اندامهای گفتاری میشود. او بیان میدارد که لکنت ریشه در مشکلات عاطفی دارد. در اثر ترس فعالیتهای کورتکس دچار مشکل میشود. یک پاسخ رفتاری معین، به صورت عادت همراه با ترس به وجود میآید که در موقعیتهای مشخص خودنمایی میکند و باعث تقویت گری و مکثهای اصلی لکنت میشود. لکنت، منشأ عاطفی دارد و به نقص اندامهای گفتاری مربوط نمیشود. رشد شخصیت از دوران کودکی شروع میشود و بسته به نوع رابطه کودک با والدین خود شکل میگیرد. تجربههای اولیه در ناخودآگاه باقی میماند و اغلب هنگامی که شخص با این الگوهای ناخودگاه مواجه میشود، احساس اضطراب و گناه میکند. علت اضطراب که در ناخودآگاه نهفته است، ناشناخته باقی میماند. این اضطرابها همان مشکلات عاطفی هستند که در بسیاری از اختلالات، از جمله لکنت خود را نشان میدهند."(به نقل از دهقانی هشتجین،1374: 37-38) 2-2-5-2 نظریه دکتر بلومل «عمدة نظریات او بر این محورها استوار است که: 1- علت اصلی لکنت در مشکلات عاطفی نهفته است. 2-سیستم عصبی یک نوزاد در مجموعه ناهماهنگ عمل میکند(مثل استفاده از دستها و راه رفتن و ...) «گفتار» نیز از همین ناهماهنگی پیروی میکند و سبب تلفظهای غلط، تکرار و مکث میگردد. کودکی که این مرحله را به مرحله بعدی زندگی خود انتقال دهد، در آینده یک لکنتی خواهد بود. 3- ساختار گفتار میتواند در اثر استرسهای شدید مانند شک یا ترس مختل شود، که این اختلال میتواند به صورت بیصدایی، اختلال صوتی، لالی یا لکنت ظاهر شود. 4- لکنت یک واکنش روانی- عصبی است. 5- لکنت ترکیبی از بیصدایی، (گرفتگی) اسپاسم و لالی است »( به نقل از فرهمند پور، 1389: 236). 2-2-5-3 نظریه دکتر بوم «علل لکنت را به دو دسته تقسیم کرده است. 1-داخلی یا مزاجی که طی آن، کودک تمایل بیمار گونهای را به ارث برده و در واقع، مستعد لکنت میشود. 2- خارجی یا محیطی که از شوک، ترس، بیماری و فشار ناشی می شود»(به نقل از دهقانی هشتجین، 1374: 43). 2-2-5-4 نظریه دکتر برینگ برینگلسون «لکنت یکی از شایعترین تظاهرات یا پدیدههای ناشی از ناهماهنگی اعصاب مرکزی است که بهصورت گسیختگیهای کلونیک و تونیک جریان تنفس، همراه با ناهماهنگی مشخص در ساختمانهای گفتاری خودنمایی میکند. لکنت معمولاً به صورت گسیختگیهای کوتاه گفتاری بدون تقلا و تکرار شروع میشود. گیرهای دارای فشار و تونیک در بیشتر مواقع به عنوان اختلالات ثانویه اتفاق میافتد و آن هنگامی است که کودک در معرض ناسازگاری محیط اجتماعیش قرار میگیرد. به نظر من لکنت، نوعی توقف در رشد عصبی است» (به نقل از دهقانی هشتجین، 1374: 47). 2-2-5-5 نظریه شیهان «گفتار یک شخص لکنتدار میتواند در سه حالت قرار بگیرد. حالت اول: هنگامی که تمایل فرد به حرف زدن بیشتر از سکوت باشد. در این صورت، او قادر است به خوبی و بدون لکنت صحبت کند. حالت دوم: هنگامی که تمایل او به اجتناب بیشتر از حرف زدن باشد. این همان حالتی است که او سکوت اختیار می کند. حالت سوم: هنگامی که دو تمایل بالا به یک اندازه در او ایجاد شود. این حالت باعث تضاد شده و درنتیجهی این تضاد و کشمکش، شخص دچار لکنت میشود»(به نقل از فرهمند پور،1389: 238). 2-2-5-6 نظریه دکتر کاروت «لکنت یک اختلال کلی عصبی نیست، بلکه در واقع یک عادت ریشهدار است. هر روانپزشک و یا بهطور کلی درمانگری قبول دارد که درصد کمی از افراد نوروتیک لکنت دارند و لکنت به هیچ وجه نشانة یک حالت نوروتیک نیست. از صد نفر لکنتی و صد نفر غیر لکنتی تقریباً تعداد یکسانی حالت عصبی خواهند داشت.البته لکنتی ها عصبی تر هستند. اما عصبانیتشان بهخاطر لکنت توسعه یافته است. پس لکنت عادتی است که از شوک اولیه منشأ میگیرد»(به نقل از دهقانی هشتجین، 1374: 54). 2-2-5-7 نظریه وندل جانسون کودکان هنگام آواسازیهای اولیهی خود، تمایل به تکرار صداها و سیلابها دارند. چنین تمایلی ممکن است در آینده به لکنت تبدیل شود. بنابراین، میتوان گفت که تمام مردم دنیا کمابیش لکنت دارند. هرگاه در این مرحله بزرگترها واکنش نامناسب داشته باشند و برچسب "لکنتی" به کودک بزنند، رفته رفته چنین رفتارهایی در او تثبیت و به لکنت گسترده تبدیل میگردد. لکنت رفتاری اکتسابی است که استعداد ارگانیکی در آن نقش دارد. از این گذشته عوامل دیگری مانند رقابت کودکان در شروع حرف زدن، ناکافی بودن پاسخ مخاطبان کودک به پرسش های او، انضباط خیلی سخت و بیثبات در برخورد با کودک موجب لکنت در کودک میشود(فرهمند پور،1389). 2-2-5-8 نظریه دکتر نایب دونلاپ «دکتر دونلاپ میگوید لکنت عادتی است که باید ترک شود. اصول روانشناختی یادگیری در ایجاد یا عدم ایجاد این عادت دخالت دارد. در زمینة یادگیری، قبلاً چنین تصور میشد که شخص با انجام دادن کاری، آن را یاد میگیرد و در اثر تکرار، در آن مهارت مییابد. این فرضیه آلفای دونلاپ است که پاسخ به محرکهای مورد نظر مشخصاً این احتمال را بالا میبرد که در برگشت الگوی مشابه، پاسخ مشابهی اتفاق بیفتد. به هر حال دونلاپ دریافت که این تئوری با واقعیت مطابقت ندارد. شخص برای تیر زدن به هدف بارها خطا میکند. او در واقع خطا را تمرین میکند، اما آن را ترجیح نمیدهد. به همین جهت، بالاخره با زدن به هدف، پاسخی متفاوت از پاسخ دیگر میدهد. دونلاپ به خاطر این نکته فرضیه بتا را پایه ریزی کرد: پاسخ به نوبه خود، بر روی احتمال ایجاد الگوی تحریک مشابه که پاسخ مشابهی را تولید کند، تأثیری ندارد. این فرضیه، تأثیر منفی احتمال را که در تکرار وجود دارد نشان میدهد. ممکن است این تمرین برای از بین بردن عادت ناخواسته به کار میرود.»( به نقل دهقانی هشتجین، 1374: 56-57). 2-2-5-9 نظریه ون رایپر «در این نظریه1- احتمال ناهماهنگی سیستم عصبی-عضلانی و برتری طرفی بیان شده است.این نظریه بیان میدارد که لکنت کودک به دلیل عدم توانایی سیستم عصبی در هماهنگی لازم در عضلات گفتاری قرینه با الگوی زمانی است.2-وجود اختلال در پس نورد شنوایی است.3- در صورت وجود یک نقص در بیست حرکت همزمان یا متوالی مورد نیاز برای تولید یک کلمه، باعث گسیختگی تکرار و کشیده گویی میشود»(فرهمند پور، 1389: 231). 2-2-5-10 نظریه دکتر جان ام فلچر «لکنت یک مشکل روانشناختی است و تشخیص و درمان آن، باید با آگاهی اجتماعی، حساسیت زدایی در نگرش اجتماعی و رفع پاسخ اجتماعی آسیب شناختی صورت بگیرد. عوامل اصلی که شکلی از ناسازگاری اجتماعی هستند عبارتند از ترس، وحشت، احساس کهتری و نگرشهای ذهنی مشابه که همه از تجربیات خاصی ناشی شدهاند. ترس، وحشت و اضطراب همیشه وجود ندارد، بلکه در واقع پیشگویی صحبت، تحت شرایط خاصی به وجود مـیآید که باعث واکنشها آسیب شناختی لکنتی میشود. خاطره تجربیات تلخ گذشته، تجدید کنندة عوامل سببی است» (به نقل از دهقانی هشتجین، 1374: 58). 2-2-5-11 نظریه دکتر میبل اف گیلفورد لکنت نشانهای از یک شخصیت عاطفی نابسامان است که عمیقاً بر زندگی فیزیکی، روانی و عاطفی فرد اثر میگذارد. به عبارت دیگر، لکنت یک اختلال گفتاری عملکردی و پیچیده است که ریشه در ترس و یا کشمکشهای روانی و عاطفی عمیق در درون فرد دارد. در بیشتر موارد، علل اولیه و ثانویة اختلال فراموش شده است(همان منبع). 2-2-6 درمانهای لکنت اگرچه در برخی از موارد لکنت خود به خود کاهش مییابد و حتی با افزایش سن از بین میرود اما امکان پا بر جا ماندن آن و موانعی که میتواند در زمینه ارتباطی به وجود آورد، توجیه کنندة اقدامات درمانی هستند. همه محققان در این باب هم عقیدهاند که هر اندازه درمان لکنت زودتر آغاز شود به نتایج سریعتر و بهتری منجر خواهد شد. درمانگری باید بین 5 تا 7 سالگی آغاز شود. در گذشته روشهای گوناگونی برای درمان کسانی که گرفتار لکنت بودهاند به کار برده اند. صدها نفر از آنها را جراحی کردهاند. وسایل بسیار و هزینههای هنگفت صرف شده است تا به گفتار مبتلایان به لکنت مهارت بخشند. از روش هیپنوتیسم در درمان لکنت استفاده شده است. همچنین برای ایجاد برتـری در یک طـرف مغز از داروهای گوناگون استفاده کردهاند امــا هیچ یک از این درمانها بهطور کامل موفق نبوده است. از آنجا که لکنتیها در کنترل عضلات اندامهای گویایی دچار مشکل هستند بسیاری از درمانگران توجه خود را به این جنبه (اندامهای گویایی) معطوف می کنند. آنها به کسـی که دچـار لکنـت است یاد میدهند تا در موقعیتهای اضطرابآور پاسخهای فیزیکی خاصی بدهد(همان منبع). «در طي چندين دهه گذشته، بسياري از محققين رويكردهاي متنوعي را جهت درمان اين اختلال گفتاري پيشنهاد كرده و ميكنند. اين رويكردها و شيوهها هم از لحاظ اهداف و هم بهلحاظ تكنيكها و راهكارهاي درماني با يكديگر متفاوتند اما ميتوان شيوههاي درماني لكنت را به دو دستة كلي تقسيم كرد.در يك دسته از اين شيوهها كه با نام رويكرد تعديل لكنت ازآنها ياد ميشود به تجزيه و تحليل عوامل تشديد كنندة لكنت همچون اضطرابها و هيجانات، ترسهاي موقعيتي و نگرشهاي منفي پيرامون لكنت پرداخته ميشود. بهگونهاي كه درمانگر سعي ميكند با رفع چنين مواردي، از لكنت فرد بكاهد»(به نقل زمانی و همکاران ،1390). در گروه دوم اين شيوهها برخلاف دستة اول، تمركز اصلي اهداف درماني بر تغيير الگوهاي كلامي و جنبههاي حركتي گفتار بوده و عقيده بر اين است كه اصلاً الگوهاي گفتاري موجب رفع ترسها و هيجانات عاطفي ناشي از لكنت و بهبود نگرش فرد نسبت به ارتباط كلامي خواهد شد.يعني با روان شدن جريان گفتار، عوامل تشديد كنندة لكنت نيز بهطور خود به خود كاهش مييابند.اين رويكرد درماني با نام شكلدهي گفتار معروف است كه شيوة گفتار كشيده يكي از تكنيكهاي پر استفاده در اين رويكرد ميباشد. سواي نگاه متعصبانه به هر يك از رويكردها بايد گفت كه علاوه بر تأثيرات مستقيم يا غيرمستقيم روشهاي درماني بر روي جريان گفتار بايد بتوان تأثير هر شيوة درماني را از طريق ارزيابي و آزمونهاي معتبر مورد سنجش قرار داد. متأسفانه دربارة نتايج و تأثيرات بلندمدت تكنيكهاي گفتار درماني لكنت، اطلاعات مستند و محكمي در دست نيست.» (همان منبع). «علاوه بر این، روشهای تازهتری برای کنترل تنفس، حنجره، زبان، لبها و فک کسی که گرفتار لکنت است مورد استفاده قرار گرفتهاند. با استفاده از یکی از این شیوهها به او میآموزند که سرعت صحبت را کم و آهسته کند. به بیان دیگر به او یاد میدهند که وقتی احساس میکند در صحبت با زحمت و مشکل روبهرو شد صحبت خود را قطع کند و پس از کشیدن نفس عمیق به صحبت خود ادامه دهد.یکی از متخصصان گفتار و زبان به کسانی که گرفتار لکنت هستند توصیه می کند که پیش از شروع صحبت آه بکشند. او علت آنی لکنت را قفل شدن و گیر کردن پرده های صوتی میداند»( دهقانی هشتجین ،1374: 72). در شیوه دیگری که شیوه جریان هوا نام دارد به فرد توصیه میشود تا نفس عمیقی بکشد و اجازه دهد در هنگام سخن گفتن هوا بیرون بیاید. این کار به او کمک میکند تا گفتارش روان شود. به بعضی از کسانی که گرفتار لکنت هستند میآموزند تا خودشان به گیر کردن زبانشان پی برده و از آن جلوگیری کنند؛ این امر به آنها کمک میکنند تا به این آگاهی برسند که تکان دادن سر و دست، فشردن ماهیچههای صورت، بستن چشم، به تأخیر انداختن کلمههای ترسآور و مانند اینها تأثیری در روانی گفتار آنها ندارند و فقط از روانی گفتار و جریان طبیعی کلمات جلوگیری میکنند.بیشتر متخصصان گفتار و زبان تلاش میکنند نگرش و نگرانیهای فرد را در مورد شیوة گفتار تغییر دهد. گروهی از کسانی که لکنت دارند میگویند که لبهایشان در هنگام سخن گفتن باز نمیشود. به آنها میآموزند که چگونه با این حالت مقابله کنند(همان منبع). «بر اساس نظر وان پیر(1973) ضمن آنکه برخی از درمانگران به تألیف چندین روش برای درمان بیماران خود میپردازند، روی آوردهای درمانگری لکنت را میتوان در 6 مقوله طبقه بندی کرد -  درمانگریهای مبتنی بر تلقین انحراف توجه و اقناع - درمانگریهای مبتنی بر تنشزدایی - درمانگری های مبتنی بر آهنگ گفتار و مهار بازده -  درمانگریهای مبتنی بر تنبیه و تقویت - درمانگریهای مبتنی بر نظریة سیبرینتیک -  روان درمانگریها٬ دارو درمانگریها و گروه درمانگریها»(دادستان، 1387: 75). روشهای درمانی گوناگونی برای درمان لکنت از سوی متخصصین پیشنهاد شده است که ما به ذکر پارهای از آنها به صورت اجمالی بسنده بیان میکنیم.  2-2-6-1 تلقین: « در بسیار از موارد، به ویژه در انواع پیشرفتة لکنت در بزرگسالان، درمان از راه تلقین پیشنهاد شده است. دلایل طرفداران این شیوه عبارتند از: الف- لکنت متغیر است و افراد دارای لکنت بر روی یک کلمه خاص دچاره لکنت نمی شوند. ب- لکنت تا حد زیادی متغیر بوده و به ندرت تک علامتی است. ج-شدت لکنت بر حسب تناوب و مدت زمان و شرایط مختلف، متغیر است. ح- در بسیاری موارد، بهطور موقت، گفتار فرد روان میشود»(دهقانی هشتجین، 1374: 24). 2-2-6-2 هیپنوتیزم در این روش فرد لکنتی توسط تلقین و هیپنوتیزم آرام میشوند و در حالت آرامش خوب تکلم میکنند. اما عیب این روش داوم کم آن است. 2-2-6-3 خود القایی «در این روش نظریه پردازان روشهای متفاوتی را پیشنهاد دادهاند. ودبرگ تلقینات زیر را درست پیش از خواب و بعد از بیدار شدن مؤثر میداند. رابین پیشنهاد میکند که به کمک خودالقایی میتوان بر ترس از لکنت میشود غلبه کرد. وان پیر بر تلقینات مثبت تاکید دارد. اشمالز تأکید میکند که فرد لکنتی باید باید ذهنی آرام داشته باشد و احساس امنیت کند و به روش درمانی اعتقاد داشته باشد و تمریناتی که پیشنهاد میکند عبارتند از: 1-انجام تمرینات تنفسی دم و بازدم در شروع گفتار 2- راحت کردن تنفسی و شل کردن حرکات و اندامهای تولید صدا 3- استفاده از صدای بم 4- آرام و شمرده صحبت کردن 5-ذخیر داشتن اکسیژن، هنگام شروع به صحبت 6- تمرکز بر انقباض شکم 7-انتقال سریع از تولید گفتار به صوت، با تکیه بر آهنگ آن صحبت بدون جمله مکث در قالب»(دهقانی هشتجین، 1374: 15). 2-2-6-4 روش جویدن تنفس فروشلز در تعریف این روش چنین عنوان میکند که «نخست درمورد ماهیت جویدن و حرکات گفتاری برای بیمار توضیحاتی داه میشود. سپس از او خواسته میشود که بهطور عادی، با لبان بسته و دهان خالی به جویدن بپردازد و در همان حال به حرکات زبانش توجه کند. سپس با گشودن دهان و استفاده از حرکات زبان و لبها، عمل جویدن را انجام دهد و در همان حین به صداسازی بپردازد. با انجام این روش، تصوری از یک زبان بیگانه پدید میآید و بدین ترتیب، بیمار یاد میگیرد که روانتر صحبت کند.» (همان منبع). 2-2-6-5 روش آرامسازی «آرامسازی، ترسهای موقعیتی را از بین برده و از بروز اختلالات گفتار و واکنشهای اولیه و ثانویة همراه آن جلوگیری میکند. به هرحال، آرامسازی به تنهایی کافی نیست، همچنان که آموختن چگونگی تنفس صحیح به تنهایی کفایت نمیکند. در اینجا ما با زنجیرهای از پاسخها درگیر هستیم که با ترس از موقعیت شروع شده و با بروز اختلال در آهنگ و عملکرد تنفس، به صورت تکرار و گیر ادامه مییابد. احساس گناه و اضطراب در موقعیتهای آینده، به این سیکل معیوب مربوط میشود»(همان منبع). 2-2-6-6 خواب درمانی روسها براساس نظریههای پاولوف معتقدند که خواب درمانی برای درمان لکنت مفید است. از دید پاولوف، بیماریهای روانتنی نتیجة خستگی زیاد دستگاه اعصاب شخصی بر اثر تکالیف سنگین است. بنابراین خواب درمانی با ذخیره سازی انرژی مورد نیاز، سبب بهبود بیماری میشود (همان منبع). 2-2-6-7 رفتار درمانی ولپ در تأیید رفتار درمانی میگوید: «لکنتیها در تمام موارد دچار لکنت نمیشوند. آنها معمولاً در هنگام تنهایی و یا در بین اشخاص خاص، به خوبی صحبت میکنند. مشکل آنها زمانی آغاز میشود که مضطرب باشند (دهقانی هشتجین،1374). 2-2-6-8 درمانها تنبیهی و تشویقی در کشورهای مختلف اشکال مختلفی از تنبیه نظیر ضربه زدن به سر و استفاده از شوک الکتریکی در مورد لکنتیها به کار گرفته شده است. در گذشته چنین تصور میشد که لکنت ناهنجاری و انحراف رفتاری و نشانهای از شرارت شیطانی است و چنین تصور میشد که این عارضه، با به کار بردن تنبیهات دردناک از بین میرود. تجربیات گوناگون نشان داده است که تشویق میتواند تغییرات قابل توجه در تناوب لکنت ایجاد کند(همان منبع) 2-2-6-9 درمانهای عامیانه حجم زیادی از داروهای محلی و خانگی برای درمان لکنت توصیه شده است. سوزاندن و بریدن زبان لکنتی، خوردن داروها و مواد مختلف از قدیم رایج بوده است. درمانهای لکنت در فرهنگهای مختلف، متفاوت است. لکنتیهای قبیلة بانتو سیر میجوند و قبایل دیگر از انواع مختلف گیاهان استفاده میکنند. برای رفع لکنت، فرد را وا میدارند تا در نیمه شب زمستانی در هوای آزاد، آب سرد روی خودشان بریزند و خود را در معرض باد قرار دهند. در مواردی نیز سوزنهای تیز و درازی در داخل بدن فرو میکنند و با سوزاندن علف، پوست را داغ میکنند. در بعضی سرزمینها لکنتیها را وا میدارند تا جوشاندة خرمالو و تخم مرغ خام و یا کباب زبان قورباغه بخورد(همان). 2-2-6-10 درمان جراحی در تاریخ درمان لکنت، فصل طولانی و غمانگیزی در رابطه با کوششهای بیفرجام جراحی وجود دارد. عمل جراعی شامل بریدن عضلات زبان و از بین بردن تنش عضلانی آن بوده است. البته نباید از بهبودهای احتمالی متعاقب این گونه اعمال متعجب شد. زیرا کسی که حاضر به چنین عملی میشود، بیشک متقاعد شده است که به زودی بهبود مییابد. بعضی از جرحان ترجیح میدادند بعضی از عضلات زبانی را ببرند. خوشبختانه ابراز احساسات در مورد این نوع درمانها خیلی زود فروکش کرد، تعدادی از بیمارانی که از این نوع درمانها استفاده کرده بودند جان خود را از دست دادند (دهقانی هشتجین، 1374). 2-2-6-11 استفاده از شوک الکتریکی استفاده از شوک الکتریکی در گذشته جزء درمانهای لکنت بهشمار میآمده و متأسفانه هنوز هم برخی مراکز درمانی در اروپا همچنان از آن استفاده میکنند. و این در حالی است که پژوهشگرانی مانند لوگزینگر و آرنولد بیان داشتند که استفاده از الکتروتراپی موضعی در درمان لکنت بیارزش است؛ چون برآنند که لکنت ربطی به ضایعات عضوی ندارد. حرکات در لکنت معمولاً با تنش و فشار زیاد صورت میگیرد، بنابراین بیمعناست که از شوک الکتریکی که تونوس عضلانی را زیاد میکند استفاده شود(همان) 2-2-6-12 درمان تنبیهی مدرن استفاده از تنبیه براساس قانون اثر میباشد. طبق این قانون چنانچه رفتار یا فعالیتی موجب تقویت مثبت شود آن رفتار ادامه پیدا خواهد کرد. ولی در صورتی که آن رفتار پیامد تنبیهی در پی داشته باشد تکرار نخواهد شد. درمانگران جدید فرد را به خاطر لکنت تنبیه نمیکنند بلکه در واقع از تنبیه به عنوان نتیجه و پیامد لکنت استفاده میکنند. جمعی از پژوهشگران نظیر اشمیز از این روش حمایت میکنند و گروه دیگر مانند شیهان مخالف این روش برای افراد لکنتی هستند(همان منبع). 2-3-6 اضطراب و لکنت افرادی که دچار حالات هیجانی مانند تحریک پذیری، تنش تعمیم یافته و یا هیجانات منفی دیگر مانند ترس، دلشوره، خشم و شرم هستند، این هیجانات موجب ناهماهنگی در مکانیزم گفتار آنان خواهد شد که باعث بهوجود آمدن لکنت درفرد میگردد. تحقیقات نشان دادهاند که اضطراب و تنیدگی موجب تشدید لکنت میشود. همراه شدن اضطراب با لکنت باعث سرخوردگی و کاهش سطح حرمت خود و معلولیت در روابط اجتماعی فرد خواهد شد. این معلولیت موجب میگردد تا فرد با استفاده از ابزارهای زبانشناختی مانند (تغییر سرعت بیان، دوری گزیدن از برخی موقعیتها همه مستلزم سخن گفتن هستند مثل حرف زدن در برابر جمع یا با تلفن و یا امتناع از به کاربردن پارهای از کلمات و برخی از اصوات) از لکنت خود اجتناب کند (دادستان، 1387). پژوهشها نشان دادهاند که تنیدگی یا اضطراب، لکنت را تشدید میکند و همراه بودن آن با اضطراب، سرخوردگی، کاهش عزت نفس، معلولیت در کنشوري اجتماعی را بهوجود آورده و موجب میشود تا فرد با استفاده از ابزارهاي زبانشناختی(مانند تغییر سرعت بیان، دوري گزینی از برخی موقعیتهایی که مستلزم سخن گفتن هستند مثل حرف زدن در برابر جمع یا با تلفن) از لکنت بپرهیزد( DSM-IV 1994، ترجمهی نیک جو، آوادیس یانس؛1381). «اشکال فرد لکنتی هنگامی بیشتر ظاهر میشود که نگران و مضطرب است، میزان اضطراب بسته به موقعیت اجتماعی، تعداد اشخاص حاضر، هویت اشخاص و چگونگی رفتار آنها متفاوت است؛ معمولاً هرچه اضطراب بیشتر باشد لکنت بدتر و شدیدتر خواهد بود»(ون رایپر 1954،ص 61،نقل از وزیری). 2-3-7 بررسی اجمالی پیشینة نظري و سوابق پژوهش فرازي (1375).در پژوهشی با عنوان بررسی ارتباط بین اضطراب و لکنت به این نتیجه دست یافت که افراد دچار لکنت در مقایسه با گروه گواه بهطور معنیدار، در موقعیتهاي گفتاري ضروري (تماس تلفنی) هم داراي ترس (حالت اضطرابی) و هم اضطراب مزمن صفت اضطرابی بودهاند. خسرو (1375) پژوهشی را با عنوان بررسی میزان اضطراب در افراد داراي لکنت مقایسة آن با افراد بدون لکنت، مورد بررسی و مطالعه قرار داد و به نتایج زیر دست یافت: میزان اضطراب افراد داراي لکنت بهطور معنی داري بیشتر از افراد بدون لکنت است. همچنین در هیچ یک از افراد بدون لکنت نشانه اي از اضطراب (حتی از نوع خفیف آن) مشاهده نشده است. این پژوهشگران نتیجه گرفتند که میزان اضطراب و گرایش رواننژندي در افراد داراي لکنت به میزان چشمگیري بیشتر از افراد بدون لکنت (افراد عادي) است بنابراین یافته هاي این پژوهش نشان میدهد که اضطراب در کودکان دچار لکنت بیشتر از کودکان عادي است این یافته تأییدي بر نقش اضطراب در لکنت بوده و نقش آن را چه بهعنوان عامل اصلی ایجادکنندة آن و چه بهعنوان عامل ثانوي لکنت مهم میداند. مطالعة دیگر پژوهشی است که توسط ربیعی و همکاران (1383) صورت گرفت. این تحقیق بر روی60 نفر از کودکان 9-12 سال بستری در بخش داخلی ـ که بهطور انتخاب شده و به دو گروه مساوی 30 نفری مداخله و کنترل تقسیم گردیدند ـ انجام پذیرفت. ابزار گردآوری دادههای پژوهش شامل پرسشنامه اطلاعات دموگرافیک بیمار و پرسشنامه سنجش اضطراب اسپیل برگر بود که دادههای لازم قبل و بعد از انجام مداخله، جمعآوری و با یکدیگر مقایسه گردیدند. نتایج نشان داد که بین میانگین اضطراب حالتی در هر دو گروه، قبل از شنیدن موسیقی تفاوت معنادار دیده نشد. ولی بعد از اجرای برنامه موسیقی تفاوت معنادار به نفع گروه مداخله مشاهده گردید. این مطالعه نشان داد که اجرای موسیقی در کودکان بستری میتواند اضطراب را کاهش دهد. در تحقیقی دیگری که توسط رفیعیان و همکاران (1385) با عنوان تعيين تأثير موسيقي درماني بر ميزان اضطراب، درد، تهوع و علائم حياتي بيماران تحت جراحي سزارين انجاک گرفت این نتیجه حاصل گردید که موسيقي درماني در مادران تحت سزارين، ميزان اضطراب و درد را كاهش ميدهد، ولي بر حالت تهوع تأثيري ندارد. همچنين موسيقيدرماني بر كاهش فشار خون سيستوليك و نبض مؤثر بوده، اما بين فشار خون دياستوليك و تنفس گروه مورد و تفاوت چنداني مشاهده نگرديده است. در پژوهشی با عنوان بررسی تأثیر اضطراب در کودکان دچار اختلال لکنت عادی در سنین 8-14 سال که توسط امیری (1388) صورت گرفت به این نتیجه منتهی گردید که میزان اضطراب کودکان دچار لکنت بیشتر از کودکان عادی است. در تحقیق دیگری که توسط ربیعی و همکارانش (1388) باعنوان تعيين تأثير موسيقي درماني بر ميزان اضطراب، درد، تهوع و علائم حياتي بيماران تحت جراحي سزارين انجام گرفت نشان دادهاند كه موسيقي درماني در مادران تحت سزارين، ميزان اضطراب و درد را كاهش ميدهد ولي بر حال تهوع تاثيري ندارد. همچنين موسيقيدرماني بر كاهش فشارخون سيستوليك و نبض موثر بوده، اما بين فشار خون دياستوليك و تنفس گروه مورد و شاهد تفاوت چنداني مشاهده نگرديد. نجفی و همکاران (1389) در تحقیقات خود به این نتیجه رسیدند که اجرای برنامه موسیقی در کودکان 9-12سال بستری در بیمارستان سبب کاهش میزان اضطراب میگردد. لذا میتوان اثرات منفی بستری شدن و اضطراب ناشی از آن را با اجرای موسیقی در بیمارستان، یا با در اختیار گذاشتن ضبط صوت مجهز به گوشی بهانضمام نوارهای موسیقی به بخشهای درمانی کاهش داد. این مطالعه نشان داد که اجرای موسیقی در کودکان بستری میتواند اضطراب را کاهش دهد. کاظمی و همکاران (2012) در پژوهشی با عنوان موسیقی و اضطراب در بستری کودکان بهمنظور بررسی نقش موسیقی درمانی بر سطح اضطراب در کودکان 9-12 ساله مطالعاتی را انجام دادند. این بررسی نشان داد که موسیقی درمانی موجب کاهش سطح اضطراب در کودکان مورد نظر شده است. در تحقیقی که توسط الیوت (2003)پیرامون مقایسة اثرات موسیقی و تن آرامی بر درد بیماران بستری در بخش سرطان یکی از بیمارستانهای استرالیا انجام گرفت، مشخص شد که اگرچه هر دو روش موسیقی و تنآرامی در کاهش درد بیماران سرطانی مؤثر هستند اما تنآرامی به مراتب تأثیر بیشتری دارد دیویز و همكاران(2007) گزارش دادند كه ميزان اضطراب كودكان و نوجوانان داراي لكنت در مقايسه با گروهي كه لكنتشان بهبود يافته و كودكان و نوجوانان بدون لكنت، بيشتر است بلود و همكاران(2007) عقيده دارند كه كودكان مبتلا به لكنت سطوح بالاتري از اضطراب و نگراني را نسبت به افراد عادي نشان ميدهند. آنها همچنين دريافتند كه بين اعتماد به نفس اين كودكان و سطح اضطراب آنها ارتباط مشخص و مثبتي وجود دارد. كودكان داراي لكنت در مقايسه با كودكان بدون لكنت بيشتر در خطر تجربه رفتارهاي پرخاشگرانه قرار ميگيرند. چان و چنگ (2006) پژوهشی در خصوص تأثیر موسیقی درمانی بر کاهش اضطراب فراگیر دانشجویان دانشگاه انجام دادند. آزمودنیهای این تحقیق 50 نفر از دانشجویان دانشگاه بودند که بهطور تصادفی به دو گروه 25 نفری آزمودنی و کنترل تقسیم شدند. نتایج این تحقیق نشان داد که برنامههای موسیقی درمانی بر کاهش اضطراب دانشجویان مؤثر بوده است. لوین و همکاران (1982) اثرهای موسیقی را بر اضطراب بیماران مزمن جسمی مطالعه کردند. بیماران مورد آزمایش به آزمون اضطراب قبل و بعد از جلسههای موسیقی درمانی پاسخ دادند. در این جلسهها بیماران در ضمن فعالیتهای موسیقیایی به ارتباط با یکدیگر و بحث و گفتگو پیرامون تنشهای خود تشویق میشدند. نتیجه نشان داد که جلسههای موسیقی درمانی توأم با بحث و گفتگو بهطور قابل ملاحظهای گروه آزمایش را نسبت به گروه کنترل کاهش داده است ( به نقل از طباطبایی فر،1389) در پژوهشی که توسط جیانگ و همکاران(2013) صورت گرفت نشان داد که گوش دادن به موسیقی آرام بخش سطوح تنش را نسبت به گوش دادن به موسیقی محرک و تند کاهش میدهد در این تحقیق که روی 144 دانشآموز انجام پذیرفت دانشآموزانی که موسیقی آرام گوش داده بودند، سطح اضطراب کمتری را نسبت به گروه گواه که موسیقی تند را گوش داده بودند نشان دادند. جیمینز و همکاران(2013) در مطالعه نشان دادند کهMIT ، به عنوان مداخله حین عمل جراحی موجب کاهش اضطراب در بیماران تحت عمل جراحی ورید واریسی در مقایسه با بیمارانی که درمان استاندارد دریافت کردند شده است. موئلن و همکاران (2012) همچنین در پژوهشی با عنوان "ملودی آهنگ درمانی: اختلافاتی در حال حاضر و فرصتهای آینده" با جستجو در مقالات مختلف از سال 1973 تا 2011 با برگزیدن عبارت آوازی-ملودیک به طور خاص نه دیگر مداخلات آهنگین به این نتیجه رسیدند که در کل مباحث MIT ، برخی اوقات در درمان اختلالات زبانی و گفتاری مربوط به عارضههای عصب شناختی یا درکودکان با اختلالات رشدی زبان و گفتار به کار میرود. آنها در این مقالات فقط بر روی بیماران زبان پریش متمرکز شدند. همچنین ضمن بازبینی کامل تمام چکیدها و مقالات و نیز تمام مقالات MIT مربوط به زبان پریشی که در آلمان، فرانسه، انگلستان و هلند نوشته شده بود و دادههایی را از نتایج سنجشها ارائه داده بودند، انتخاب و بازبینی کردند. آنان لیست مراجع را با دقت بررسی کرده و در نهایت 14 مقاله را مورد بررسی قرار دادند که نتایج این 14 مقاله به شرح زیر میباشد. تحقیقسال انتشارnMPOMeطرحسنجشهای اصلیافتههای اصلیاسپارکس وهمکاران19748<6زنجیره موردیآزمون آفازی استاندارد خرده آزمون بیان کلامیخصوصیات پاسخ دهندگان قوی و ضعیف: مفاهیم برایMIT دلالاتی برای داوطلبیMITمارشالو وهواتزپل197649.0 (4–27)زنجیره موردیآزمون آفازی استاندارد3 بیمار بهطور مستقیم بعد ازMITبهبود یافتند و 1 بیمار بعد ازMITبهبودی نداشت امادر اقدامات بعدی بهبود یافت.گولدفارب و بدر1979160موردیتولید اصطلاحات آموزش داده شدهبهبود در اصطلاحات آموزش داده شدهنیزر و هلم-ایستربرکس1985812.6(1-5)بازنگرانهتست استاندارد زبان پریشیخصوصیات پاسخ دهندگان قوی و ضعیف: دلالاتی برای داوطلبی MITپوپوویکی و می هایلسوکو1992806>گروه با گروه کنترلتکرار، نامگذاری، فهم مطلببیمارانMIT: بهطرز معناداری بهبود بیشتری در تمام تکالیف برونداد کلامی و در تکالیف فهم مطلب: بهبود قابل توجهی بالاتر از همه کارهای خروجی کلامی. در انجام وظایف درک،بیشتربیماران در گروهMIT بهبود یافته است، اما این آماری معنیدار نبود.اسپرینگر و همکاران19931220.3(3-69)متقاطعتولید آیتمهای آموزش داده شده و آموزش داده نشدهبهبود فوری و بیشتری بعد از درمان زبان شناختی نسبت به MITرخ داده در صورتی که قبل از درمان زبان شناختیMIT انجام شود بهترین عملکرد به دست میآید.بیلین و همکاران1996718.9(4-35)زنجیره موردی و عکس برداری از اعصابتست استاندارد زبان پریشیبهبود در نتایج سنجشهای زبانی. در طیMIT: کاهش RH فعال سازیکارل مگنو و همکاران199727.5زنجیره موردیتست تکرار و نامگذاریبهبودبکر200025.5زنجیره موردیتولید و اصطلاحات تعمیم داده شدهبهبود در آیتم های تعلیم داده شدهبنکدیپار و همکاران2003735.4گروه یکتاخرده آزمونهای تست استاندارد زبان پریشی CIUsدر ارتباط باگفتاربهبود قابل توجه در نتایج سنجشها. تعمیم به گفتار خود انگیختهویلسون و همکاران2006146موردیتولید آیتمهای تعلیم داده شده و تعلیم داده نشده در تکرار MITدر مقابل تکرار اصولییافتههای اصلی: بعد از درمان تفاوتی بین تکرار MITو تکرار اصولی نبود. اثرات طولانی مدت:MIT بهطور معنا داری از تکرار اصولی بهتر بود.اسالوگ و همکاران2008212.5کنترل موردی و تصویر برداری از اعصابنامگذاری عکس.CIUsدر ارتباط با گفتاربیماران MITبهبود بزرگتری نسبت به بیماران گروه کنترل داشتند. تعمیم به گفتار خود انگیخته فعالسازیRHناشی از موفقیت MITاسالوگ و همکاران20096>12زنجیره موردی و عکس برداری ازاعصابنامگذاری عکس CIUsدر ارتباط گفتاریبهبود قابل توجهی در دادههای سنجش گفتار تعمیم به گفتار خود انگیخته فعال سازی ناشی از RHناشی از موفقیتMITهاف2010148موردیتولید اصطلاحات آموزش داده شده و آموزش داده نشده. آزمون استاندارد زبان پریشی. کیفیت پرسشنامه عمر. پرسشنامه نماینده برای ارتباطاتبهبود اصطلاحات تعلیم داده شده و نشده، همچنین در اقدام بعدی و پیگیری، افزایش اثر بخشی و استقلال در ارتباطی همانطور که در این مقالات دیده میشود در طول سالهای مختلف اثر MIT بر روی زبان پریشی شدید مورد بررسی قرار گرفته است که با توجه به دادههای بهدست آمده همگی نشان دهندة اثرات سودمند MIT بر تولید زبانی در افراد با زبان پریشی شدید بوده است. درکل، نتایج درمان MITبرای 140 نفر مبتلا به زبان پریشی گزارش داده شده است بعد از صدمه تا آغاز MIT از یک ماه تا چندین سال متغیر بود سه تحقیق دادههای رفتاری و تصویربرداری از اعصاب را گزارش دادهاند که مکانیزمهای عصبی متضمن موفقیت MIT را نشان میدهند. در تحقیقی که توسط هاف (2010) بر روی نسخه اصلاح شدهای ازMIT بدون مولفة ضربه زدن بر روی یک مرد 69 ساله که مدت 4 سال زبان پریشی بروکاِ مزمن مبتلا بود انجام داد به این نتایج دست یافت که آزمودنی قبلاً MIT را با موفقیت کمی تجربه کرده بود. او با عنصر ضربه زدن مشکل داشت و اصلاحات بسته بندی شده با عاملیت ثابت به طور مخالف بر انگیزة او تأثیر گذاشت. مجموعهای از اصطلاحات بصورت خود کار و خود تولید شده ایجاد شد و از طریق یک طرح خط پایه چند گانه (که بر اساس نوع اصطلاح طراحی شده بود و معیار ثابت با دقت 75% داشت) در دو جلسة متوالی به هر دو مجموعة متحرکها انجام پذیرفت. تعمیم محرک در آخرین جلسة هفتگی ارائه گردید. آزمودنی در جلسات هفتگی 3 ساعتی به مدت 8 هفته حضور داشت. پیگیری دو هفته بعد از درمان با همة محرکها انجام شد. مجموعهای از تستهای استاندارد شده و سنجشهای اعتبار یابی اجتماعی قبل و بعد از درمان اجرا شد. آزمودنی طی چهار هفته در برنامة درمان به دقت 75 درصد دراصطلاحات خودکار دست یافت که از طریق مرحلة نگهداری و دو جلسه پیگیری حفظ و نگهداری شد. عملکرد در اصطلاحات خود تولید شده طیّ 8 جلسه پس از درمان 55 درصد بودکه با 2جلسه پیگیری ابقا گردید. عملکرد بهبود یافته در تستهای استاندارد شده بهطور برجسته برای مهارتهای نوشتن، خواندن و درک شنیداری مشاهده شد و همچنین برخی بهبودها در گفتارخود به خودی و نامگذاری درک افزایش یافته از اثربخشیهایارتباطی بهطور مستقلانه برای آزمودنی و همسرش گزارش شده بود. در کل آزمودنی بهطور قابل توجیهی توانایی خود را در ایجاد اصطلاحات کوتاه استفاده ازMIT فاقد ضربه زدن افزایش داد؛ بنابراین به نظر میرسد MITگزینة قابل ترقی و رشد برای بالا بردن برونداد کلامی در افراد با زبان پریشی غیر سلیس (بدون در نظر گرفتن زمانی که از صدمه گذشته است) باشد. فهرست منابع 1. آوایس، یانس .(1381). متن تجدید نظر شده راهنمایی تشخیصی و آماری اختلالهای روانی. ترجمه محمد رضا نیکخو، انتشارات دانشکاه تهران مرکز. 2. اتکینسون، ریتا. اتکینسون، ریچارد. هیلگارد، ارنست. (1391).زمینة روانشناسی. ترجمه محمد نقی براهنی و همکاران. انتشارات رشد. 3. اشمیت پترز، ژاکلین. (1389). مقدمهای بر موسیقی درمانی. ترجمه زاده محمدی علی. انتشارات اسرار دانش. چاپ چهارم. 4. اندروز، تد. (1382). موسیقی درمانی برای همه. ترجمه عمرانی گرگری آذر. انتشارات روان. چاپ دوم. 5. باسانو، مری. (1383). شفا با کمک موسیقی و رنگ. ترجمه آذر عمرانی گرگری.انتشارات ارسباران. 6. بیرجندی، پروین.(1362). روانشناسی رفتار غیر عادی(مرضی).انتشارات دهخدا. چاپ چهارم. 7. جان بزرگی، مسعود. نوری، . (1382). شیوههاي درمانگري اضطراب و تنیدگی (استرس). انتشارات سمت. 8. حقجو، محمدحسین. ( 1374 ). اضطراب و نگرانی. انتشارات مرکز فرهنگی انصارالمهدي. چاپ اول. 9. دادستان، پریرخ .(1387). اختلالهاي زبان، روشهاي تشخیص و بازپروري. انتشارات سمت. 10. دهقانی هشتجین، یاور. ( 1374 ). لکنت زبان، نظریهها و درمان. انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. چاپ چهارم. 11. زاده محمدی، علی. (1388). کاربردهای موسیقی درمانی در روانپزشکی، پزشکی و روانشناسی. انتشارات اسرار دانش. چاپ سوم. 12. سادوک، ب. (1382). خلاصه روانپزشکی: علوم رفتاری ــ روان پزشکی بالینی. ترجمه حسین رفیعی و خسرو سبحانی. انتشارات ارجمند. 13. ساراسون ایروین، جی . ساراسون، باربارآر. (1390). روانشناسی مرضی .ترجمه بهمن نجاریان و دیگران. انتشارات رشد. چاپ اول. 14. شیهان، دیوید. ( 1368 ). بیماري اضطراب. ترجمة نصرت ا... پورافکاري. انتشارات اختر شمال. 15. فرهمندپور، کامبخش. (1389). راز لکنت زبان؛ باز شناسی ماهیت لکنت زبان و درمان آن. انتشارات نسل نو اندیش. چاپ دوم. 16.کنرلی، هلن .(1384). اختلالات اضطرابی (آموزش ، کنترل، درمان). ترجمه سیروس مبین. انتشارات رشد. 17. مجتهدي، يوکیانی . قنبر پور ،مقدم .(1377). دستیابی سریع به اصول بیماریها. انتشارات امید انقلاب. 18. موکی کیت، ریچارد. (1384). صدای شفا بخش موسیقی. ترجمه آذر گرگری. انتشارات ارسباران. 19. ناظم پور، مجید. (1388). کاربرد موسیقی در هیبنوتیزم درمانی و مراقبه.انتشارات ساوالان. 20. ناعمی، علی محمد .( 1377 ). روانشناسی آموزش خواندن. انتشارات آستان قدس رضوي. 21. نیکجو، محمدرضا. آوادیسیانس، هامایات. (1381). راهنماي تشخیصی و آماري اختلالهاي روانی متن تجدید نظر شده. انتشارات سخن. 22. نیلی پور، رضا. دارویی، اکبر. فرازی، مرتضی. عامری، حیات. صالحی، ابوالفضل. مهری، آذر. (1392)، فرهنگ توصیفی آسیب شناسی گفتار و زبان. انتشارات فرهنگ معاصر. 23- اسلامی، امین.، امیری، شبنم.، تقا، منصور.، اسلامی، وحید. (1388). لکنت علل ناشناخته،در جستجوی درمان. فصلنامه مغز و اعصاب ایران. بهار، 25 (8): 474-486 24- امیری، مجید. (1388). بررسی تأخیر اضطراب در کودکان دچار لکنت زبان، کودکان عادی سنین 8-14 ساله شهرستان شهررضا، اصفهان. مجله تعلیم و تربیت استثنایی. پاییز، شماره 96: 1-6. 25- تقوی، سید محمدرضا. (1384).هنجاریابی مقیاس اضطراب آشکار کودکان (RCMAS) برای دانش آموزان مقاطع مختلف تحصیلی در شیراز. مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز ویژه نامه علوم تربیتی. زمستان،4(پیاپی 45): 180-188. 26- توزنده جانی، حسن.، نعیمی، هدا.، احمدی پور، محبوبه. (1390). بررسی مهارتهای مقابلهای شناختی ـ رفتاری در اضطراب و سازگاری کودکان مبتلا به لکنت زبان. پژوهش در علوم توانبخشي. پاییز و زمستان، شماره2( 7): 1-15. 27- جلیلیان، یاسمن.، شاهباغی، محمد رحیم.، سلیمانی، زهرا.، جلایی، شهره. (1392).اعتبارسنجی نسخه فارسی آزمون پیشبینی لکنت در کودکان 3 تا 8 ساله لکنتی فارسی زبان و تعیین روایی آن. مجله علمی پژوهشی توانبخشی نوین دانشگاه توانبخشی دانشگاه علوم پزشکی تهران، پاییز، شماره 3(7): 1-5. 28- خرم آبادی، یدالله.، امینی، یاسمین.، دادفر، رضا.، حیدری مقدم، رشید.، کیخاونی، ستار.،اشرفی حافظ،اصغر.، مظفرزاده، سید سجاد. (1391).تأثیر موسیقی درمانی بر کاهش اعتیاد، اضطراب و افسردگی معتادین به مواد مخدر. فصلنامه تاریخ پزشكی، زمستان،4(13): 108-125. 29- خسرو، رشید .(1375). بررسی میزان اضطراب در افراد داراي لکنت زبان و مقایسة آن با افراد بدون لکنت زبان. پایاننامه کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبایی تهران. 30- درخشان پور، احمد.، حاتمی، جواد.، افروز، غلامعلی.، آقا حسینی، تقی.، نکوئی، راضیه.(1390) بررسی تاثیر آموزش زبان انگلیسی بر میزان شدت لکنت. پژوهش در علوم توانبخشی، پاییز، 3(7): 408-416. 31- ربیعی، محمدرضا.، کاظمی ملک محمودی، شیدا.، کاظمی ملک محمودی، شیما.، (1386). تأثیر موسیقی بر میزان اضطراب کودکان بستری. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی گرگان، پاییز، 3(23):59-64. 32- رفیعیان، زهرا.، آذر برزین، مهرداد.، صفاری فرد، سیامک.(1388). تعیین تأثیر موسیقی درمانی بر میزان اضطراب، درد پ، تهوع و علائم حیاتی بیماران تحت جراحی سزارین در بیمارستان دکتر شریعتی اصفهان. مجله علوم پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی. بهار، 1(19): 25-30. 33- زمانی، پیمان.، لطیفی، سید محمود. (1390). بررسی اثربخشی شیوه گفتار کشیده در کاهش شدت لکنت پسران 8-14 سال دارای لکنت خفیف. مجله دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد، آذر و دی، 5(13): 20-26. 34- سلطانی، حمیدرضا.، الهیاری،عباسعلی.، طباطبایی، رسول.، سلطانی، نادیا.(1389).تأثیر تمهاي موسیقیایی بر کاهش پرخاشگري دانشجویان. فصلنامه دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی گناباد. زمستان، 4(16): 34-39. 35- سلیمانی، اکرم.، محمدي، هیوا.، خزایی، حبیب اله.، ارتیاحی، فرانک.، (1390. شیوع اختلالات گفتاري در دانشآموزان مقطع دبستان شهر کرمانشاه. دوماهنامه علمی-پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه. تابستان، 3(15): 213-219. 36- شيباني، تذرجي.، فاطمه، پاكدامن.، دادخواه ، اصغر.، حسن زاده، توكلي.(1388). تأثير موسيقي درماني بر ميزان افسردگي و احساس تنهايي سالمندان. مجلة سالمندي ايران. تابستان16(5): 55-68. 37- طباطبایی فر، آزاده سادات. (1389). بررسی تأثیر تمهای آرام بخش موسیقی سنتی ایرانی بر کاهش استرس- اضطراب و افسردگی معلمان زن. پایاننامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاده اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران، 100-120. 38- فرازي، مرتضی. (1375). بررسی ارتباط بین اضطراب و لکنت. طرح پژوهشی، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی تهران. 39- فلاح، طاهره.، سهرابی، فرامرز.، زاده محمدي، علی. (1390).مقایسه اثربخشی موسیقی درمانی با تصور هدایت شده و راهبردهاي شناختی بر کاهش میزان اضطراب دانشآموزان. دوفصلنامة علمی-پژوهشی دانشگاه شاهد. بهار، 1-14 (3):9-16. 40- مرزبان، شهین. (1385). شناخت و درمان لکنت. مجلة تعلیم و تربیت استثنایی.زمستان، 62-63: 1-6. 41- نجفي، مصطفی.، حميدي، مجید.، خيري، سلیمان.، طاووسي، الهام.، عرفان، عارفه. (1389). تأثير بالشهاي آموزشي صوتي در درمان لكنت زبان و اختلال واجشناختي كودكان. مجلة ايراني آموزش در علوم پزشكي. (ويژه نامه توسعه آموزش). زمستان، 10(5): 1257- 1262. 42- نظری، محمدعلی.(1391). لکنت و رسش مغزی. پژوهش در علوم توانبخشی. پاییز. 4(8): 745-753. 43- وزیری، رویا. (1367). بررسی نقش اضطراب و عوامل هیجانی در لکنت زبان. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبائی تهران. 44- وهابی، سیاوش.(1383). بررسی مقایسهاي تأثیر استفاده از روشهاي موسیقی درمانی و تن آرامی بر میزان اضطراب بیماران بستري در بخش مراقبتهاي ویژه قلبی یکی از بیمارستانهاي آموزشی شهر تهران. پایان نامه کارشناسی ارشد پرستاري، دانشگاه علوم پزشکی. 45- وهابی، سهراب. (1381). تأثیر روشهای موسیقی درمانی و تنآرامی بر میزان اضطراب بیماران بستری در بخش مراقبتهای ویژة قلبی. مجله اندیشه و رفتار . 3: 75-76. 46- هاشمى، سیما.، ذاكری مقدم، معصومه. (2012).بررسی مقايسهاي تأثير آرام سازي عضلاني و موسيقي درماني بر سطح اضطراب بيماران در انتظار كاتتريسم قلبى. نشريه پرستارى قلب و عروق. بهار،4(1): 7- 64. 47- Bakhtiar, M., Seifpanahi, S., Anasai, H., Ghanadzade, M., Packman, A. (2010). Investigation of the reliability of the SSI-3 for preschool Persian- speaking children Who stutter, Journal of Fluency Disorders,35: 87-91. 48- Barker, R., Kober, A., Hoerauf, K., Latzke, D., Adel, S., Kain, ZN., et al.(2006). Out-of-hospital auricular acupressure in elde. patients with hip fracture: a randomized double-blinded trial. Journal of Academic Emerg Medical, 13(1): 19-23. 49- Beithchman, C., Clegg, B., (1986). Prevahence of psychiatric Disorder in children with speech and language Disorder. Journal of America of Acadomic of child and AdolecensePsychiatty, 1: 522-535. 50- Blood, G.W., Blood, I.M., Maloney, K., Meyer, C., Qualls, C.D. (2007). Anxiety levels in adolescents who stutter. Journal Commun Disord, 40(6)452 -69. 51- Campbelle, J.M .(2004). Statistical comparison of four effect sizes for single- subject desingns. Journal of Behavior Modification .28, 234-246. 60- Chang, SC., Chen, C.H. (2005). Effects of music therapy on women's physiologic measures, anxiety, and satisfactionduring cesarean delivery. Journal of Research Nurve Health .28(6): 453-61. 61- Davis. S., Shisca, D., Howell, P. Anxiety in speakers who persist and recover from stuttering. Journal of Commun Disord,40(5): 398-417. 62- Deletole, S.h. (2005). The effectiveness of music therapy in group psychology for adults with mental illness the arts in psychotherap.thesis of University of Miami . 69-78. 63- Gochims, S. (2005). Connections betweenbonding theories and psychodynamic musictherapy . Nordic Journal of Music Therapy, 2-12 (1):100-107. 64- Gold، C., Heldal، T.O., Dahl, T., Wigraam, T.)2005(.Music therapy for schizophrenia or schizophrenia- like illness )Review(. Cochrane Database Syst Reviw, 18(2) :1-12. 65- Wiley, J., Ltd, S., Snder, M., Lindquist, R .(2006). Complementary/ alternatric in nursing (5 Ed) . New York: Springer. 66- Guzzeta, C.E.(1989). Effects of relaxation and musictherapy on patient in a coronary care unit withpresumptive acute myocardial infarction. Journal of Heart Lung.18(6): 609-616. 67- Hough, M. (2010). Melodic Intonation Therapy and aphasia: Another variation on a theme. Journal of APHASIOLOGY, 24 (6–8): 775–786. 68- Jianga, J.Z., Ricksonc, D., Jiang, C. (2013). The effects of sedative and stimulative music on stress reduction depend on music preference. The Art in Psychotherapy, 40:201-205. 69- Jimenez, M., Garc, A., Mart, A., Ver, R., De Haro, J.(2013).Intraoperative stress and anxiety reduction with music therapy: A controlled randomizedclinical trial of efficacy and safety. Journal of vascular nursing , 5(1): 101-106. 70- Lesiuk, T. (2008). The effect of preferred music listening on stress levels of air traffic controllers. The Arts in Psychotherapy. 35: 1-10. 71- Meulen, I., Mieke, E., Sandt-Koenderman,V., Gerard, M., Ribbers, M.D.(2012). Melodic Intonation Therapy: Present Controversiesand Future Opportunities. Archives of Physical Medicine and Rehabilitation,93(1):46-52. 72- Morgan, D ., Morgan, R.K. (2009) Singhe-case Research Methods for the Behavioral and Health Scinces .Los Angeles. Sage Publications. 73- Nordoff, P., Robbins, C. (1971). Therapy in music for handicapped children. London : Victor Gollancz Ltd. Music therapy in special education. New York: John Day. 74- Norton, A., Zipse, L., Marchina, S., Schlaug, S. (2009). Melodic Intonation Therapy: Shared insights on how it is done and why it might help. Annals of the New York Academy of Science, 1169: 431-436. 75- Person, H., Dolinger. S., .(2004).Effects of music on patients anxiety. Aorn journal, 77: 396-410. 76- Riley, G.D.(1994). Stuttering severity instrument for children and adults- third edition.(SSI-3). Austin, TX:Pro Ed. 77- Shin, H.S., Kim, J.H. (2011). Music Therapy on Anxiety, Stress and Maternal-fetal Attachment in Pregnant Women DuringTransvaginal Ultrasound. Asian Nursing Research. 5 (1): 19-27.